Zuid-Finland: South by Cycle (blog)

Tekst en foto's Stefan Maas

Finland, wat weten we ervan? Veel bossen en veel, heel veel meren? Dat is maar een deel van het verhaal. Sinds 2022 liggen er ook mooie gravelfietsroutes te wachten in ‘Suomi’.

Met een bevolking van slechts circa 5,5 miljoen personen heeft Finland in ieder geval geen gebrek aan één ding: ruimte. Als je alle Finnen gelijkmatig over het oppervlak van het land zou verspreiden, zouden er 16 mensen op elke vierkante kilometer wonen. Dat lijkt misschien nog redelijk wat, maar in Nederland is het werkelijk dringen geblazen met 412 personen op zo’n oppervlak. Als er dan ook nog voldoende ‘stille’ wegen voorhanden zijn waar fietsers ontspannen over kunnen peddelen, moet het wel een fietswalhalla zijn.

En die gravelwegen zijn er in overvloed, zo bleek op de 2021-editie van de International Bicycling Tourism Conference (IBTC). De totale lengte aan gravelwegen beslaat zo’n 100.000 km, nog afgezien van alle paden en boswegen die geen verhard oppervlak hebben. Bij het Finse Centrum voor Fietstoerisme, ofwel Pyörämatkailukeskus, ontstond de gedachte om meer met dat gravel te gaan doen. Bikepacken is ‘hot’ momenteel in fietsland, en al die bikepackers rijden graag over avontuurlijke gravelpaadjes in plaats van gladgeschoren asfalt.

South by Cycle

In 2022 komt South by Cycle gereed, een netwerk van zo’n 1.000 km aan bikepackingtrails, afgewisseld met wat asfalt. De champagne kan in de bidons worden gegoten: een nieuwe fietsroute is geboren. Reden genoeg ook om mijn reisfiets uit de schuur te halen voor een tourtje in het Hoge Noorden. Een mountainbike is daarvoor niet nodig, kreeg ik te horen van de projectorganisatie. Zeker in het oostelijke deel van de route was het ‘easy going’. En banden van 2.0 zijn prima geschikt voor de rit. Zelfs met 35 mm gravelbandjes was het goed te doen.

Easy going

Mijn raadgevers hebben gelijk, ondervind ik al snel. Het is easy going. Geen geklots over grote stenen en door diepe putten, maar trappen over goed onderhouden gravelwegen. Het internationale vliegveld bij Vantaa, even boven Helsinki, ligt al snel kilometers achter me. Maar er is iets mis. Uit gewoonte, omdat mijn vorige gps-toestel veel routepunten niet aankon, heb ik de track van het oostelijke routedeel beperkt tot 499 routepunten. Maar dat is niet voldoende om alle kleine weggetjes te kunnen vinden die onderdeel zijn van de trail. Regelmatig raak ik uit koers en probeer dan ergens anders de track weer op te pikken, mezelf vervloekend. Wat een stomme beginnersfout.

Min of meer bij toeval beland ik in het zuidelijk deel van Nationaal Park Sipoonkorpi. De routetrack loopt enkele kilometers noordelijker door het park, zie ik in het gps-display. Maar het begint al laat te worden. Ik spot in het park nauwelijks een bruikbaar plekje om een tent op te zetten. Uiteindelijk zet ik hem tegen een veel te steile helling op, tussen bomen die veel te dicht op elkaar staan.

Het is een triest schoolvoorbeeld van een verkeerde kampeerplek. Maar als ik omhoog klim over een aantal grote rotsen, bereik ik op de top een open plek, weg van de meeste muggen, vliegen en ander ongedierte. Uitgezonderd dan de grote bosmieren die hier overal rondkruipen. Hier zet ik ook mijn geel-rode troon neer, mijn comfortabele slaap-zitmatje. Met enkel het geroep van een paar vogels als omgevingsgeluid, het uitzicht over het bos en het genot van een biertje, heb ik opeens een plek die meer beleving biedt dan de meest luxe hotelkamer.

De Finse sauna

De volgende ochtend probeert de zon door een deken van warme mist heen te branden. Het is 9 uur en het voelt alsof ik in een Finse sauna zit zonder uitgang. De avond ervoor hoefde ik ook al niet in mijn slaapzak te kruipen, zo warm en klam was het. Zuid-Finland kent warme zomers, en dat zullen er door de klimaatopwarming alleen maar meer worden.

Inmiddels komt de track van South by Cycle steeds dichterbij, maar evenredig daarmee begint het pad waarover ik fiets slechter te worden. Uiteindelijk zinken de banden weg in moerassige grond. Het is lopen en duwen geblazen. Dat lopen gaat steeds sneller, want de lokale muggen hebben me ontdekt. Her en der voel ik al wat prikken in de benen. Opgelucht bereik ik uiteindelijk de gravelweg waarover de track loopt en kan ik de muggen definitief achter me laten.

De weg biedt me meteen ook de rust eens goed naar mijn voorvork te kijken. Die lijkt niet goed aan de fiets vast te zitten en onafhankelijk van het frame te bewegen. Zozeer zelfs, dat ik bang ben dat dit fietsavontuur maar een paar dagen gaat duren. Tien minuten verstrijken voordat ik erachter ben dat de hele zaak is verschoven tijdens het vliegtransport. Met een paar klappen en het aandraaien van een schroef kan ik het euvel simpel herstellen. Opnieuw zo’n beginnersfout. Waarom ga je fietsen met een half-losse voorvork?

Fun-factor South by Cycle

Het landschap van Zuid-Finland trekt de volgende dagen aan me voorbij. Grote gele korenvelden, wat vlekken bos op de achtergrond. Groepjes tetterende kraanvogels die ergens op een weiland rondlopen. Het zijn schuwe druktemakers die steeds weer ergens opduiken. De weg is redelijk vlak, met af en toe een steil heuveltje. En na een kilometer of 20-25 duikt er altijd wel weer een dorpje op met een supermarkt. De schappen zijn goed gevuld en het aanbod is gevarieerd, al ze zijn de supers vrijwel leeg qua bezoekers.

Maar de grootste fun-factor is toch wel de route. Zo fiets je over een doorgaande asfaltweg, even later rij je in een bos over een tweesporentrack. Wie weet wat de situatie over een kilometer zal zijn? Die afwisseling houdt het brein speels en levendig, in tegenstelling tot de monotone tochten over doorgaande wegen die maar nooit lijken op te houden. De geest zoekt dan afleiding in zinloze gedachtenspinsels. Elk voorwerp dat je ziet langs de weg, kan weer aanleiding zijn om zo’n nieuwe spinsel op te zetten. Een hekwerk, een verlaten schuur, een vogel…

Honderdduizend Meren

En voor mij levert Zuid-Finland ook een onverwachte uitdaging op. Finland is het Land van de Duizend Meren, al zijn het er in werkelijkheid veel meer, namelijk circa 168.000. Ook mag je in de vrije natuur zonder toestemming en volledig legaal voor één nacht je tentje opslaan dankzij het allemansrecht, jokamiehenoikeudet in het Fins. Kamperen langs een meertje zou dus net zo makkelijk moeten zijn als het snuiten van je neus.

Maar in Zuid-Finland moet ik alle zeilen bijzetten om een fatsoenlijk plekje langs het water te bemachtigen. Soms lukt dat, maar vaak ook niet. Te veel landbouwgrond, te veel vakantiehuisjes, te dichte begroeiing. Als alternatief beland ik vaak in een uitgedroogd bos. Of ik kampeer op een heuvel áchter de vakantiehuisjes die direct aan het water staan. Een poging om 480 meter dwars door een bos te lopen om een oever te bereiken, blaas ik halverwege maar af. Te veel gedoe, gestruikel over boomstronken en struiken, achtervolgende insecten etc.

Eén keer beland ik bij toeval op het terrein van een steengroeve. Dankzij al het nodige hak- en graafwerk, is daar een prachtig cirkelvormig meer ontstaan, gevuld met regenwater en omringd door grote stenen. Het lijkt wel de Finse versie van Stonehenge. Vanaf de rand is het meer meteen peilloos diep. Ideaal voor de fietskampeerder die een duik wil nemen. Vaag is een paar honderd meter verderop het geluid van een groot voertuig te horen, maar dat geluid komt niet dichterbij. Er is niemand te zien bij het meer, uitgezonderd een hardloopster die ‘s avonds haar hond laat zwemmen. Ze zwaait in de verte en is tien minuten later weer weg.

Kouvola en verder

De stad Kouvola komt in beeld, het begin- of vertrekpunt van het oostelijk deel van South by Cycle. Vandaaruit rij ik naar het westen over een zelf gekozen route, om vervolgens de route van South by Cycle weer op te pikken en zo terug te rijden richting Helsinki en Vantaa. Ondertussen slaat het weer langzaam om. Koelere lucht verdrijft de klamme hitte, de eerste regenwolken kondigen zich aan. Na een uur door de regen fietsen, sta ik opeens klappertandend in een supermarkt. Het is wennen na weken van droogte en 25 C+ temperaturen.

Ik zie Finland ‘op z’n doordeweeks’. Hier zijn geen tourist traps of toeristenmagneten, geen kastelen of pretparken. Ik fiets langs kinderen die met rugzakjes naar school lopen of fietsen, groet een enkele boer die bezig is op het land, en kom in stille dorpjes waar nooit iets lijkt te gebeuren. Het is slow travel op z’n best.

En verrassend genoeg voert dit ‘eigen’ traject me ook over allerlei kleine gravelpaadjes in de streek onder Kisko. Verrassend, want ze zijn niet door mij handmatig geselecteerd, maar uitgekozen door de software van mijn gps-toestel. Heuveltje op, heuveltje af gaat het door de bossen en steeds verschijnt er weer een ander prachtig meertje in beeld.

Lohja en Nuuksio

Het algemene karakter van South by Cycle verandert niet in het westelijke deel. Ik geniet in de buurt van Lohja van de weidse uitzichten over de meren bij die stad. En het Nationaal Park Nuuksio zal me altijd bijblijven door de serie steile klimmetjes die je achter elkaar moet nemen. Het kost wat zweetdruppels, eigenlijk meer dan me lief is, maar dan heb je ook wat. Het is er heerlijk fietsen over bospaden, al kun je een bezoek beter plannen op een doordeweekse dag, want in het weekend is het een populaire wandel- en fietsbestemming. De kampeerzone in Nuuksio laat ik maar links liggen. Ik zie pelotons vrolijke jonge mensen ernaar oprukken, voorzien van matjes en rugzakken.

Als ik de volgende dag na Nuuksio ook nog op een ‘onberijdbare’ singletrack beland voorzien van een wirwar van gladde boomwortels, besluit ik dat het tijd is voor een dagje nietsdoen. Even later is de tent al opgezet in het bos en luister ik via mijn mp3-spelertje de hele dag naar Finse radiostations die voortdurend Engelstalige hits draaien uit de jaren tachtig en negentig. De smartphone staat overigens vrijwel de hele dag uit om stroom te sparen; 14 dagen lang heb ik geen toegang tot een stopcontact. Opladen doe ik zoveel mogelijk via mijn naafdynamo, gekoppeld aan een usb-aansluiting. Maar ik krijg mijn Nokia zelden volledig opgeladen met alleen fietsen.

Zwart water

Mezelf wassen gaat hier in twee stappen. Eerst spring ik een nabij meertje met helaas vrijwel zwart water, voorzien van allerlei organisch materiaal, om af te koelen. Het resultaat is wel dat er een hoop drab op de huid overblijft. Daarna filter ik water uit dat meertje om mezelf schoon te spoelen. Het is een tijdrovend proces, maar het werkt.

Het einde van South by Cycle nadert nu snel. Bijna tot aan de luchthaven bij Vantaa blijft de route landschappelijk fraai, gravelachtig en gevarieerd. Is South by Cycle easy going? Het westelijke deel schotelt toch heel wat pittige klimmetjes voor. Maar vergeleken met mountainbikeroutes over rotsige singletracks in de bergen, is South by Cycle een speeltuin voor de natuurliefhebbende fietser waarin ik met plezier ronddoolde.

Meer info: Bikeland.fi

Zie ook:

IG: southbycycle
FB: southbycycle

---

Info South by Cycle

Kamperen volgens jokamiehenoikeudet

Dankzij het concept van het allemansrecht, in het Fins jokamiehenoikeudet, kun je in Finland vrij van de natuur genieten, ook als de grond particulier eigendom is. Een tent opslaan voor een nacht is geen probleem, mits het gebied openbaar toegankelijk is en je de eigenaar niet stoort en de natuur niet verstoort. Open vuur is vaak alleen toegestaan met toestemming van de eigenaar. De kampeermogelijkheden in natuurgebieden en nationale parken zijn ingeperkt, je kunt dan vaak wel gebruikmaken van een aangewezen kampeerlocatie. De grenzen van het allemansrecht zijn op kampeergebied niet altijd duidelijk, maar de basis ervan is dat ‘het verblijf niet meer dan geringe schade toebrengt aan het daadwerkelijke landgebruik en er in het gebied geen speciale verblijfsverboden gelden’.

Info: Suomenlatu.fi
(Gebruik Google translate als je geen Fins kunt lezen 🙂 )

Shelters

In Finland zijn duizenden shelters waarin je kunt overnachten of waarbij je kunt kamperen. Ze zijn er in allerlei varianten en de voorzieningen kunnen per locatie verschillen. Soms is het een plek met niet meer dan een bbq-rooster en een bankje, soms zijn het luxe hutten. Kijk voor de locatie van deze shelters op Tulikartta.fi (site is in het Fins).

Fiets

Ik fietste de trail met een ‘gewone’ relatief zware reisfiets (21 kilo) zonder voorvorkvering. Wel was deze voorzien van brede onplatbare 2.0 Schwalbe marathon XR-banden. Alle bagage ging in twee fietstassen, de tent kreeg een plekje op de bagagedrager. Daarbovenop bond ik dan nog een waterdichte zak voor eten en materiaal dat niet in de tassen paste. Wie echt wil ‘bikepacken’, kiest doorgaans voor een lichtere mountainbike en speciale bikepackingtassen die je stevig aan het frame en stuur vastbindt.

Routes South by Cycle

South by Cycle omvat 5 routes. Ik koos voor de Kouvola-Hanko route (550 km), maar voegde daar een eigen routedeel aan toe om zo een rondje te kunnen fietsen. Vanaf Vantaa (luchthaven) ging het eerst naar Kouvola. Vandaaruit fietste ik verder over een eigen route naar de omgeving van Ekenäs, om daar de South by Cycle-route weer op te pikken richting Vantaa.

Een groot deel van de route loopt over goed onderhouden gravelwegen door het platteland of bossen. Dit afgewisseld met gedeeltes over asfalt. Regelmatig kom je ook op het traject van de EuroVelo 10, de Oostzeeroute. Een enkele keer beland je op een moeilijk te berijden singletrack. Vaak zijn die secties niet lang en betekent dit dat je even een stukje moet lopen. South by Cycle is overigens niet bewegwijzerd. Navigatie gaat met behulp van de gps-track.