Oost-Bohemen: van rotssteden tot het Adelaarsgebergte

De SkyBridge 721, de langste hangbrug ter wereld

Tekst Stefan Maas beeld Stefan Maas/Czech Tourism

Kastelen, bossen, bergen, kunst, architectuur, natuurgebieden en de langste hangbrug ter wereld. Oost-Bohemen in Tsjechië heeft veel te bieden aan fietsers en wandelaars die een trip graag combineren met cultuur.

Oost-Bohemen: het zal de meeste Nederlanders waarschijnlijk niets zeggen. Wie heeft er bijvoorbeeld wel eens gehoord van Toulovcovy Maštale, ofwel ‘Toulovecs Stallen’, op een halfuurtje rijden van Litomyšl? Een mystiek en weinig bekend bosgebied met ‘rotssteden’; op elkaar gestapelde rotsblokken die als grijs-bruine eilanden in het groen liggen, en vreemd gevormde rotsformaties die namen dragen als De Preekstoel, het Muizenhol, het Ei van Columbus, het Vossenhol, de Paraplu of het Kasteel.

Zo’n rotsstad is een labyrint van rotsformaties, spleten, gangenstelsels en gaten. Boomwortels slingeren er alle kanten uit, op zoek naar voeding en houvast, zodat je steeds moet blijven uitkijken waar je loopt. De naamgever van het gebied, roofridder Vavřinec Toulovec, heeft er in de loop van de 14^e eeuw rondgereden. Het was een perfecte uitvalsbasis voor strooptochten. De paarden en de buit kon je na afloop makkelijk verbergen in een van de vele spleten en kloven.

De rotsstad van Toulovcovy Maštale in Oost-Bohemen

Pokdalige wanden

We lopen langs enkele rotsformaties, klimmen er soms bovenop. De wanden van die zandstenen formaties zijn pokdalig; overal zie je gaten waar je je hand in kunt steken. Weer en wind boetseren elke dag het aangezicht van de ‘Stallen’. Af en toe voert het pad je tussen twee rotsformaties door; een soort rots-steegje als het ware. Niet alleen wandelaars kunnen deze rotssteden overigens verkennen. Door het gebied zijn voor 150 km aan fietsroutes uitgezet, die over bospaden en onverharde weggetjes lopen. Perfect voor wie graag door de natuur fietst.

Roofridder Toulovec mag dan een vermeende middeleeuwse crimineel zijn; hij is wel populair onder de Tsjechen. Onder meer een herberg, een restaurant, een uitkijktoren en een plein dragen zijn naam. In de 21^e eeuw leidt hij je desgewenst en tegen betaling rond in Litomyšl, in vol roofridderornaat. Maar met alleen de omschrijving roofridder doe ik hem tekort. Hij zou als een Tsjechische Robin Hood gestolen hebben van de rijken en gegeven hebben aan de armen. Blijkbaar had Vavřinec op latere leeftijd spijt van zijn daden, want hij zou toen een aanzienlijk geldbedrag hebben geschonken voor de bouw van een hospitaal voor de armen in Litomyšl. Roofridder of weldoener; Toulovec lijkt beide types in één persoon te combineren.

Litomyšl

Litomyšl is een provinciestadje dat niet op een Oost-Boheems must-visit-lijstje mag ontbreken. Het prachtige renaissanceslot in die plaats, dat op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat, is het toeristische hoogtepunt van het historische centrum. We lopen een rondje rond het pronkgebouw. De talloze versieringen op de gevel met de Italiaanse sgrafitto-techniek, de balustrades, het open karakter… het lijkt zo uit de Zuid-Europa te zijn getransporteerd. De Zuid-Europese touch is geen toeval, want Vratislav van Pernštejn gaf het kasteel ooit als een geschenk aan zijn Spaanse vrouw: Maria Manrique de Lara.

Het kasteel bevat nog een klein, authentiek en zeldzaam baroktheater uit 1798, met handbeschilderde decors en doorleefde houten stoelen. Gedurende 50 jaar speelden leden van de adellijke familie Waldstein-Wartenberg hier komedies en andere toneelstukken voor kleine gezelschappen. En vlak bij het kasteel staat een huisje, een voormalige brouwerij, waar componist Bedřich Smetana werd geboren. Het kasteel is ook het hart van het Smetana-festival, een van de grootste festivals in zijn soort in Tsjechië, dat in juni en juli plaatsvindt.

In de kelders onder het kasteel is een expositie met beelden van Albram Zoubek en een 'hart' voor oud-president Havel, gemaakt van was.

Maar de grootste verrassing, zit onder de grond. Daar bevinden zich enorme kelders, met tientallen levensgrote beelden van kunstenaar Olbram Zoubek en een ‘hart’ voor Václav Havel, de beroemde oud-president, dissident en auteur. Het hart is gemaakt van de was van honderden en misschien wel duizenden kaarsjes die ter ere van Havel zijn aangestoken na diens overlijden. Aan de muur hangen honderden briefjes in de vorm van hartjes met persoonlijke boodschappen van bezoekers.

Het kinderspeelpark in Dolni Morava, inclusief supersized mammoet

Sportresort Dolní Morava

De volgende dag laat de Tsjechisch-Poolse grensstreek een totaal ander gezicht zien. We belanden in sportresort Dolní Morava aan de voet van de berg Králický Sněžník. Een XXXL-mammoet bewaakt daar een gloednieuwe mega-speeltuin voor kinderen. Ook voor sportieve 12-plussers is het hier een speeltuin. Ik stort me met opengesperde ogen over een metalen zomerrodelbaan naar beneden, onderweg prevelend dat ik niet aan de remmen mag komen van het rodelkarretje. De man van het rodelstation had me immers verteld dat dit echt niet nodig is. Hij heeft gelijk. Als door een wonder raakt het karretje niet van de rodelrail; de G-krachten drukken me stevig in het stoeltje als het gevaarte zich door de bochten wringt bij een topsnelheid van 50 km/u.

Op gehuurde mountainbikes nemen we als onzekere groentjes de makkelijkste downhill-trail die we maar kunnen vinden, en die trail nemen we dan ook nog eens met een slakkengangetje. Het personeel van de plaatselijke mountainbikezaak keek ons terecht wat vreemd aan toen we om tips vroegen om zo’n downhill te overleven. Als we op die bikes nog een onverhard rondje maken door het gebergte, ontvouwen fabelachtige uitzichten zich richting Polen. We knijpen vaak in de remmen om het op beeld vast te leggen. Zelfs in miezerweer is de route te mooi om snel af te leggen.

SkyBridge 721

Veel bezoekers komen echter met een ander doel naar het sportresort. Naar boomkroonpad SkyWalk met een 55 meter hoge toren en bovenal naar ‘s werelds langste hangbrug: de SkyBridge 721. De brug werd in mei 2022 geopend, is 721 meter lang, hangt 95 meter boven de grond en fungeert als een toeristenmagneet. Na een ritje met de skilift tot zo’n 1100 meter hoogte, kun je een wandeling over deze attractie maken met prachtige 360-graden-uitzichten. Het zijn 721 bijzondere meters: de Tsjechische bergwereld ligt even aan en onder onze voeten. Uiteraard zijn we niet alleen. Hele pelotons dagjesmensen marcheren over deze mega-luchtbrug, die tussen twee bergkammen is gespannen.

Stevige kost en cultuur

We trekken weer verder Oost-Bohemen in. De streek is een bonte verzameling van weilanden, bossen, bergen, kastelen en goed onderhouden dorpjes en steden met onuitspreekbare namen. De cuisine is er stevig en volumineus: knoedels, geroosterde eend, visgerechten, zuurkool, altijd overdadig overgoten met saus. Natuurlijk ontbreekt het bier niet. De Tsjechen zijn onbetwist Europees kampioen bierdrinken en slaan per jaar gemiddeld 143 liter achterover. Een getal dat je doet duizelen, ook zonder alcohol.

En Oost-Bohemen heeft volop cultuur in de aanbieding. Chateau Častolovice is een romantisch renaissancekasteel waar je de oude interieurs van vervlogen tijden kunt bewonderen. We krijgen er zelfs een hand van de huidige bewoners, leden van de familie Sternberg. Deze familie raakte het kasteel in WO II kwijt aan de Duitsers en kreeg het pas in 1992 weer terug. In Hradec Králové beklimmen we hijgend de 72 meter hoge Witte Klokkentoren in het centrum en genieten daarna volop van de architectuur in de stad. Ook de bedevaartkerk van de Hemelvaart van de Maagd Maria in Neratov is een bezoekje waard, vanwege het zeldzame glazen dak. Op paaszondag valt het zonlicht daardoor precies op het middaguur op het heiligdom in de kerk.

Vrouw loopt over de smokkelaarsbrug in Oost-Bohemen

Adelaarsgebergte

Ons busje stopt bij de rivier Divoká Orlice, ofwel Wilde Orlice, in het Adelaarsgebergte langs de grens met Polen. Dit gebergte is een glooiend fiets- en wandelwalhalla dat buiten Tsjechië weinig bekend is. Wij beperken ons tot een korte educatieve route en klauteren langs de Orlice over een spekglad, doorweekt pad naar de zogenoemde ‘smokkelaarsbrug’. In deze grensstreek werd vroeger van alles illegaal de grens overgebracht. Smokkelaars verstopten de waar in huisjes en gingen ‘s nachts de brug over.

Het altaar in de merkwaardige kerk in Vrchni Orlice, in Oost-Bohemen

Ook de kerk van Sint Jan van Nepomuk in het nabije Vrchní Orlice getuigt van het roerige verleden van het grensgebied. Het gebouw staat eenzaam tussen de velden, een vreemde locatie om een kerk te bouwen. Maar dat is schijn. Ooit stonden er huizen rond de kerk, bewoond door overwegend Sudeten-Duitsers. Na de nederlaag van nazi-Duitsland vertrokken die uit deze grensstreek van Tsjechië; vrijwillig of weggejaagd. En ook hun huizen zijn uiteindelijk met de grond gelijkgemaakt. De half-vervallen kerk is nog steeds in gebruik; er vinden missen, exposities en concerten in plaats. Filmmakers gebruiken het gebouw soms als ze een wat griezelig decor nodig hebben. Het verleden van deze merkwaardige kerk is maar een van de talloze verhalen die verbonden zijn aan Oost-Bohemen.