Groot fietsplezier in Klein-Polen
Tekst en beeld Nick Roodenburg
Polen zit in een groeispurt als het gaat om de ontwikkeling van fietsroutes. De lancering van het 2.000 kilometer tellende Green Velo-netwerk enkele jaren geleden, bleek het startsein van een landelijk fietsoffensief. Nieuwste loot aan de stam is de Velo Malopolska in de zuidelijke regio Malopolska, ook wel bekend als Klein-Polen.
Net als de Green Velo zou je de Velo Malopolska kunnen bestempelen als een prestigieus project. Met bijna 1.000 kilometer aan gemarkeerde fietspaden verdeeld over 8 verschillende routes, vormt het ‘s lands grootste fietsnetwerk binnen één provincie. Hoewel enkele routes nog in aanbouw zijn, is dat beslist geen reden om een fietsvakantie naar deze veelzijdige toeristische regio uit te stellen; je kunt al zo honderden kilometers aaneensluitend afleggen. Rome is tenslotte ook niet in één dag gebouwd.
Fietsen in Krakau
Datzelfde geldt voor Krakau, de hoofdstad van Klein-Polen en tevens het startpunt van onze reis. Onderweg van de luchthaven naar het centrum legt onze taxichauffeur uit hoe Krakau langzaamaan transformeert naar een gebied waarin niet automobilisten, maar fietsers centraal staan. Zo zorgt de aanleg van fietspaden voor de versmalling van brede toegangswegen, en is een groot deel van de binnenstad zelfs al autovrij. Met andere woorden: er wordt geknaagd aan het werkterrein van de chauffeur en daar heeft hij moeite mee. We luisteren aandachtig naar zijn relaas en tonen begrip voor de situatie, maar wat ons betreft is het een uitstekend initiatief vanuit de lokale overheid.
Grote Markt
Na aankomst bij het hotel hijsen we onszelf in de fietszadels en zetten we koers naar de oude binnenstad. Al gauw naderen we de Grote Markt, een gigantisch plein waar van alles te zien en te beleven valt. Het staat symbool voor de gezellige en ongedwongen sfeer die in de stad voelbaar is. Drommen mensen schuiven langs souvenirkraampjes, levende standbeelden, en markante bouwwerken die een belangrijke rol vervulden in het rijke handelsverleden van Krakau. De muziek afkomstig van straatartiesten en omringende bars en restaurants, overstemt het klokkenspel van de stadhuistoren die hoog boven de prominente lakenhallen uitsteekt. Tijd om de fietsen te parkeren en het plein nader te ontdekken.
Joodse wijk
Uiteraard heeft Krakau niet alleen voorspoed gekend. De stad is in tegenstelling tot veel andere Poolse steden weliswaar een bombardement in de Tweede Wereldoorlog bespaard gebleven, maar de nazi’s hebben met name in de joodse wijk Kazimierz ernstig menselijk leed veroorzaakt. Tienduizenden wijkbewoners werden verbannen naar een volledig ommuurde joodse getto in de nabijgelegen wijk Podgórze. Velen werden vervolgens afgevoerd naar nazikampen of ter plekke geëxecuteerd.
Lang duurde het voordat Kazimierz deze gruwelijke daad te boven kwam met armoede, delinquentie en verpaupering als gevolg. Totdat de befaamde film Schindler’s List van regisseur Steven Spielberg in de jaren 90 de wijk wereldwijd op de kaart zette. Vandaag de dag zijn de sporen van de holocaust in Kazimierz nog duidelijk zichtbaar. Tegelijkertijd heeft het zich ontwikkeld tot een hippe, jonge en artistieke buurt die leeft als nooit tevoren. Een groter contrast kun je je haast niet voorstellen.
Vanuit Kazimierz dalen we af naar de oever van de Wisła-rivier. Op de kilometerslange boulevard wemelt het van de hardlopers, wandelaars en fietsers. Dagjesmensen rollen picknickkleden uit over de met gras bezaaide dijken die flauw aflopen. Op een zonnige weekenddag is het hier goed toeven. Een opvallende verschijning die ons regelmatig passeert, is de limoenkleurige elektrisch aangedreven deelstep. Niet alleen toeristen, maar ook lokale mensen maken er veelvuldig gebruik van. Dat de opmars van de (elektrische) tweewieler ook aan Krakau niet voorbij is gegaan, doet ons deugd.
Te land, ter zee en in de lucht
De volgende morgen ontmoeten we gids Jarek Tarański, een van de initiatiefnemers van de Velo Malopolska en tevens een gepassioneerd fietser. Naar zijn zeggen ligt het bewijs daarvan in zijn eigen schuur; met wel vijf verschillende soorten rijwielen overtreft hij de gemiddelde Nederlandse fietsbezitter.
We ruilen het stadsgeraas in voor een bergachtig gebied, dat in het koude jaargetijde populair is bij wintersporters. Maar wanneer het kwik begint te stijgen, is het stuivertjewisselen geblazen. Fietsers kunnen dan hun hart ophalen rond het Czorsztyńskie-meer, dat vanaf begin 20e eeuw kon gedijen te midden van besneeuwde bergreuzen. Dit rondje is onderdeel van de Velo Dunajec, een van de fietsroutes binnen het netwerk van de Velo Malopolska.
Volledig gevrijwaard van gemotoriseerd verkeer, kun je op dit kronkelende verharde fietspad in alle rust genieten van het natuurschoon. Achter elke bocht schuilt wel een prachtig vergezicht. Zo nu en dan duiken er zeilbootjes op die zijn verankerd in het glinsterende water. Het grootste deel van dit traject gaat ons vrij makkelijk af. Enkel aan de westzijde van het meer moeten we de trappers flink aanduwen om de top van een heuvel te bereiken. Na zo’n 30 kilometer besluiten we de etappe af te snijden door met een veerbootje het meer over te steken.
Alsof dat nog niet genoeg mooie kiekjes heeft opgeleverd, bekijken we het circuit opnieuw vanuit een ander perspectief. Een ballonvaart boven het meer is het slotstuk van een onvergetelijke dag.
Heilzaam bronwater
We vervolgen onze weg op de Velo Natura, een ander traject binnen het omvangrijke Velo Malopolska-routeweb. In het stadje Krynica stoppen we bij een houten constructie op een plein dat wat verscholen tussen het groen ligt. De tap waar je bij binnenkomst recht op afloopt, doet vermoeden dat we in een bar zijn beland die diverse onbekende Poolse bieren serveert. Niets is minder waar. Het is een van de vele tappunten in dit gebied voor natuurlijk bronwater, dat naar verluidt een heilzame werking heeft. Er zijn verschillende smaken beschikbaar, de een nog zouter dan de ander. Je moet er maar van houden.
In het plaatsje Muszyna belanden we op de EuroVelo 11-route, die deels samenloopt met de Velo Natura. De route slingert om de Poprad-rivier, die een natuurlijke grens vormt met Slowakije. Zonder dat je het doorhebt, rijd je bijwijlen plots in het zuidelijke buurland van Polen. Het overwegend verharde fietspad leidt ons verder dwars door bosrijke gebieden en kneuterige plattelandsdorpjes. De omringende bergen bevinden zich continu binnen ons gezichtsveld, maar de uitdagende hoogtemeters blijven uit. Daar prijzen we ons dan ook gelukkig mee bij het naderen van de eindstreep in Rytro.
Wijngaard
Niet alleen op fietsgebied evolueert Polen. Het clichébeeld van de wodka-slempende Pool kan de prullenbak in. Wijn wint aan populariteit en heeft in het land zijn definitieve doorbraak beleefd. Dat zijn althans de woorden van Marek. Samen met zijn partner Marta runt hij wijnmakerij Zagrabie in Rybna, een dorp niet ver van Krakau. Geïnspireerd door twee Hollywoodfilms die zich hoofdzakelijk afspelen in een wijngaard, jaagden Marek en Marta in 2009 hun droom na. Wat destijds begon als een hobby, is uitgegroeid tot een serieuze wijnboerderij die inmiddels een oppervlakte van 1,5 hectare beslaat.
Proeverij
Het gastvrije koppel heeft na een interessante rondleiding over de wijngaard nog een verrassing voor ons in petto. Te midden van de wijnranken strijken we neer op de veranda van een huisje dat tamelijk nieuw oogt. Een gedekte tafel vol met wijnflessen en lokale lekkernijen trekt direct onze aandacht. “Bij een bezoek aan een wijnboer, kan een proeverij natuurlijk niet ontbreken”, luidt de stellige uitspraak van Marek. Daar kunnen we alleen maar mee instemmen.
Nog geen 20 meter verderop ligt een uitgedoofd kampvuur omringd door boomstammen die dienen als zitplaats. Alles is erop gericht om op termijn een intieme rustplaats te creëren voor fietsers die op weg zijn naar hun volgende bestemming. Voor ons is dat helaas de luchthaven van Krakau. Niet alleen de wijnen van Marek en Marta, maar ook de talrijke fietsmogelijkheden in Klein-Polen, hebben ons zeer aangenaam verrast.
Info Velo Malopolska
Algemeen
Pools Verkeersbureau: www.polen.travel
Regio Malopolska (Klein-Polen): visitmalopolska.pl
Kraków Travel: www.krakow.travel
Fietsmogelijkheden Klein Polen: narowery.visitmalopolska – VisitMalopolska
Verblijf
PURO Kazimierz in Krakau: purohotel.pl
Hotel Pod Wulkanem in Kluszkowce: www.podwulkanem.pl