Escapardenne Eisleck Trail

Tekst Joost Vermeulen Beeld Rénie van der Putte

Door het hart van de Ardennen loopt de Escapardenne Eisleck Trail. Een nieuwe route die inmiddels het predikaat Leading Quality Trail heeft gekregen.

De afdaling is smal en vanwege de regen van gisteren glibberig. Tussen de bomen door schemert de rivier waar we naar afdalen. Eenmaal beneden aangekomen buigt het pad opnieuw omhoog. In de bocht staat een informatiebord. Deze vermeldt het verhaal van de vele watermolens die hier in het stroomgebied van de Ourthe tussen Houffalize en La Roche-en-Ardenne ooit stonden. Aan de andere kant van de rivier staan namelijk de enige overblijfselen van deze ooit zo bloeiende industrietak: twee lage witte (bij)gebouwen. Ze doen nu dienst als opslag bij een camping.

In de molen van Rensiwez, die in 1954 als allerlaatste werd gesloten, werd net als in al die andere watermolens langs de rivier voornamelijk eikenschors gemalen ten behoeve van de leerindustrie. De hoogtijdagen van deze industrietak lagen rond het einde van de 19de eeuw. Alleen al in het nabijgelegen Houffalize stonden er in 1889 twaalf grote leerlooierijen.

Houtskool voor de ovens

Behalve de leerindustrie was ook de ijzerindustrie belangrijk voor de economie in deze regio. Ook deze laatste bedrijfstak was afhankelijk van wat de bossen langs de Ourthe leverden; houtskool voor de enorme ovens. Van beide industrietakken mag dan weinig meer zichtbaar zijn, ze hebben wel het beeld van dit deel van de Ardennen blijvend bepaald.

De vraag naar eikenhout en schors nam zo’n grote vorm aan dat de loofbossen, die sinds de vroege Middeleeuwen de rivierhellingen en de hoogvlaktes hadden bedekt, in rap tempo verdwenen. Rond 1840 was nog maar 10% van het oorspronkelijke loofwoud over. Delen van deze vrijgekomen gronden zijn toen gecultiveerd, maar het grootse deel bleef braak liggen.

In 1847 werd daarom de wet op de onteigening van braakliggende gronden aangenomen. Daarin werd bepaald dat een gekapt bosperceel in cultuur moest worden gebracht of moest worden herbebost. Voor die herbebossing werd vanaf dat moment massaal gekozen voor de spar. Die keuze was vooral ingegeven door de opkomende kolenindustrie. Vrijwel al het ontboste gebied werd er uiteindelijk mee beplant. Zo ondergingen de Ardennen dus in korte tijd twee grote transformaties. Loofwouden maakten plaats voor landbouwgronden en braakliggende terreinen. En die maakten op hun beurt weer plaats voor eindeloze, uniforme productiebossen.

Escapardenne Eisleck Trail

Maar dat is niet het einde van het verhaal. De prachtige wandeling tussen Houffalize en La Roche-en-Ardenne, onderdeel van de nieuwe Escapardenne Eisleck trail, maakt duidelijk dat dit deel van de Ardennen op de rand staat van een nieuwe omslag.

Niet langer worden de bossen puur commercieel uitgebaat. Het nog resterende loofbos is sinds kort beschermd. De betrokken instanties laten grote delen van de bestaande sparrenbossen aan hun lot over of beheren ze op een natuurlijke manier. Door op strategische plekken gekapte sparrenbomen te vervangen door inheemse loofsoorten, ontstaat een veel gevarieerder beeld.

Ardense trekpaarden

In de komende jaren is ook het inzetten van de traditionele Ardense trekpaarden een belangrijk hulpmiddel om de diversiteit te vergroten. Tot vlak voor de Tweede Wereldoorlog werd dit gedrongen, sterke, winterharde paardenras in de bosbouw nog volop gebruikt. Maar aan het einde van de vorige eeuw was het bijna uitgestorven. Op een boerderij vlak buiten Houffalize worden de Ardense trekpaarden nu opnieuw gefokt. Twee jaar geleden zijn de eerste exemplaren weer in het bos aan het werk gegaan.

“Deze dieren zijn niet alleen een aanwinst voor de natuur, maar ook voor de wandelaars. Want niet langer rijden nu de enorme tractoren elk najaar en winter de paden kapot,” zegt Sebastian Est, een van de ontwikkelaars van de nieuwe wandelroute door de Ardennen.

Het Ardense trekpaard is trouwens niet de enige diersoort die profiteert van de laatste verandering. Het nieuwe wandelpad voert de wandelaar soms pal lang glasheldere stroompjes, waar je met enig geluk de zeldzame waterspreeuw kunt zien. Half afgeknaagde berkenstammetjes onderbreken de dichte oeverbegroeiing. Het duidelijke teken dat de bever zich hier definitief heeft gevestigd.

Fortificatie van Cheslé

De Escapardenne Eisleck trail biedt trouwens behalve natuurbeleving ook de nodige cultuur. Zo zigzagt de route halverwege Nardin en La Roche tussen de bomen omhoog naar de site van Cheslé, een fortificatie uit de ijzertijd. Opgravingen op deze langgerekte heuveltop hebben niet alleen een zeer uitgebreid stelsel van verdedigingswerken aan het licht gebracht, maar ook de plattegrond van ene groot aantal woningen.

Een ander cultuurelement vormt het oorlogsmonument bij Beromesnil. Het markeert de plek waar op 13 april 1944 een Amerikaans gevechtsvliegtuig neerstortte. In de etappeplaatsen Houffalize en La Roche-en-Ardenne word je trouwens voortdurend aan die oorlog herinnerd. Want deze plaatsten zijn vrijwel geheel met de grond gelijkgemaakt tijdens het beruchte Ardennenoffensief van 1944.

Info Escapardenne Eisleck Trail

Deze nieuwe route is 104 km lang en loopt in lijn tussen Kautenbach en La Roche-en-Ardenne. De helft over Luxemburgs en de andere helft over Belgisch grondgebied. Ze is opgedeeld in 5 etappes met lengtes tussen de 17 en 26 km. De route voert voor het allergrootste deel over onverharde paden en is in beide richtingen goed (soms zelfs een beetje te goed) gemarkeerd met een systeem van blauw/witte golfjes (soms pijltjes). Op strategische plekken langs de route staan zeer fraai ontworpen infopanelen. Voor wie nog meer informatie over natuur en cultuur wil hebben, is er de bijbehorende routegids. Die is verkrijgbaar in drie talen (NL, F en D). Helaas lijkt de Nederlandstalige versie gemaakt met behulp van een computergestuurd vertaalprogramma. De kaart bij het boek is wel weer erg goed.

De wandelingen zijn stevig vooral omdat de wandelaar per dag nogal wat hoogtemeters moet overwinnen. De paden zijn over het algemeen goed begaanbaar alleen soms wat smal. De delen die pal langs het water lopen, zijn bij hoogwater of na langdurige regen lastig te begaan. Het zijn geen tochten die je met (te) kleine kinderen moet doen. Honden zijn op grote stukken van de route absoluut verboden. Elders moeten ze altijd zijn aangelijnd.

De Escapardenne Eisleck Trail is ontwikkeld door het Parc Naturel des deux Ourthes en de Luxemburgse natuurvereniging Hëllef fir d’Natur. Deze organisaties houden de route ook bij. 

Zie ook: Visitluxembourg.com

Leading Quality Trail

De ontwerpers van de route zijn er in geslaagd om de Escapardenne Eisleck Trail te laten voldoen aan de eisen die gelden om het predikaat “Leading Quality Trail” te kunnen krijgen. Dit is het keurmerk dat de ‘Europese Federatie van Voettochten’ (European Ramblers Association) geeft aan ‘excellente tochten’.

Dit betekent onder meer dat de Escapardenne Eisleck Trail slechts voor 3% toegankelijk is voor auto’s en voor ten minste 65% over (volledig) onverharde paden loopt. Ook de toegankelijkheid met het openbaar vervoer, de variatie in landschapstypes en de aanwezigheid van erfgoedelementen als bijvoorbeeld kerken en monumenten behoren tot de eisen die de federatie stelt aan ‘excellente tochten’.