Catalaanse hikedreams: Montserrat
Tekst en beeld Stefan Maas
Montserrat, de gekartelde berg, is dé spirituele plek van Catalonië. Wandelen over dat vreemdgevormde massief is een bijzondere ervaring.
Elke ochtend om kwart voor twee werd de nachtelijke stilte verstoord op de berg. Eerst klonk vanuit één kapelletje belgrinkel, later kwam er antwoord vanuit andere. Totdat alle kluizenaars van Montserrat deelnamen aan het vreemde nachtconcert dat een nieuwe dag aankondigde. Een nieuwe dag vol gebeden en met weinig comfort, volgens de strikte regels van de abdij van Montserrat. Overgewicht kweekte je hier niet. Geen vlees, veel vasten en af toe zelfkastijding. Dat ze in leven bleven, was vooral te danken aan een ezeltje, dat regelmatig proviand bracht naar de stenen kluizenaarshutten.
Ik zie de zon opkomen, omfloerst door wolken, ongetwijfeld net als de kluizenaars van vroeger. Montserrat anno 2019. Dat monniken en kluizenaars juist deze plek opzochten, is niet vreemd. Het uitzicht is fabelachtig, je voelt je – zo hoog boven de vallei – een stukje dichter bij God, als je gelovig bent tenminste. En Montserrat is een vreemde, eenzame berg die helemaal op zichzelf staat, met scherpe pieken. Vanuit de verte heeft het bergmassief het profiel van een gigantische zaag. Daar heeft de berg ook haar naam aan te danken; Montserrat betekent ‘gekartelde berg’ in het Catalaans.
Anderhalf miljoen toeristen
Maar de zonsopkomst mag dan dezelfde zijn, de kluizenaars van vroeger eeuwen hadden zich nooit het huidige Montserrat kunnen voorstellen. Ruim anderhalf miljoen toeristen bezoeken jaarlijks de meest populaire religieuze plaats van de Catalanen. ‘s Ochtends vroeg arriveren de bussen, het grote plein voor de basiliek stroomt daarna snel vol met mensen. Ook arriveert een tandrad-bergtrein in het Montserrat-station met een nieuwe lading toeristen; vanaf Barcelona heb je een uitstekende treinverbinding hiernaartoe. En om de toegankelijkheid maar helemaal af te maken: er is ook een kabelbaan die je vanaf de bodem van de vallei naar het kloostercomplex brengt.
“Vroeger was het hier in het laagseizoen rustig”, zegt een medewerker van de plaatselijke VVV, “maar nu is het het hele jaar druk.” Sommige treinreizigers beseffen overigens niet dat ze op een berg zitten, en niet meer in Barcelona zijn. “Dan willen ze ‘het centrum’ in, terwijl Barcelona toch echt 60 km verderop ligt.” Ze heeft overigens gelijk met de drukte. Het is oktober, maar ook nu staat er een lange rij voor de basiliek om de ochtendmis mee te maken.
Met veel moeite vinden we nog een plekje achter in de kerk. In de verte, als een mini-figuurtje, zie ik hoog bovenin het houten beeldje van een zwarte madonna, La Moreneta, met kindeke Jezus op schoot. Het zou al in de 8e eeuw naar Montserrat zijn gebracht om uit handen te blijven van plunderende Saracenen. Zachtjes hoor ik de klanken van het befaamde L’Escolania jongenskoor, dat hier regelmatig optreedt. “Kom later terug voor de avondmis”, voegt de dame van de VVV nog snel toe, vóórdat ze andere toeristen op sleeptouw neemt. “Dan zijn de bussen weg en is het hier weer rustig.”
Funicular op Montserrat
Wolken omkrullen de merkwaardige tanden van de zaag als we met de Sant Joan Funicular omhooggaan. Dat gaat – what’s in a name – via het funicular-systeem: twee ‘trams’ zijn met een kabel aan elkaar verbonden, waarbij de dalende trein het stijgende toestel omhoogtrekt. Het kloostercomplex, de basiliek en de bijgebouwen verdwijnen in de diepte. Niet veel later staan we boven.
Aan keuze geen gebrek, overal lopen stenige wandelpaden langs de flanken van de berg. En de toppen zijn ook prima bereikbaar vanuit de vallei; met een paar uur ben je al boven. Dit zijn immers niet de Pyreneeën. De hoogste piek van het Montserratmassief, Sant Jeroni, verheft zich maar 1.236 meter boven zeeniveau. Al moppert mijn gids wel over wandelaars die te laat op pad gaan en vervolgens in het donker op de berg gaan ronddwalen. Of toeristen die op gevaarlijke plekken selfies maken en daarna naar beneden storten…
Als de wind de wolken wat wegblaast, kijken de vreemde rotsformaties ons recht in het gezicht aan. De door wind en water gebeeldhouwde rotsen hebben hier namen gekregen. De Olifant, de Mummie. Eigenlijk zie je in elke formatie wel wat. We lopen hier rond in een sprookje. De rotsen moeten jarenlang de vaste gezellen geweest zijn van kluizenaars, die in de loop van de 19e eeuw, nadat het klooster en de kluizenaarshutten door het Franse leger waren vernield, zijn verdwenen. En deze merkwaardige rotsen maken een wandeling op de spirituele berg uniek. Ze kietelen je verbeelding, evenals het kloostercomplex, dat als een arendsnest tegen de rotswand is gebouwd.
Hemels gezang
We zakken af naar beneden, richting het complex. Een paar zwaar ademende wandelaars komen ons nog tegemoet, maar erg druk is het niet. En voor je het weet sta je zo weer tussen de gebouwen en kun je in het plaatselijke supermarktje of op een terrasje een biertje, een wijntje of mineraalwater kopen.
De tip van de VVV-dame neem ik ter harte. ‘s Avonds is het plein vrijwel verlaten en de grote basiliek maar voor de helft gevuld. Het jongenskoor zingt werkelijk hemels tijdens de avondmis, het gezang raakt me tot in de ziel. Ik zie biddende mensen. Niemand waagt het nu om de smartphone op te heffen voor het maken van een foto. Anderhalf miljoen mensen mogen dan elk jaar deze berg bezoeken, als je het een beetje uitkient, kun je ook hier in alle rust de Monteserrat Experience ondergaan.
Info Montserrat
Touristische info, overnachtingen:
Montserratvisita.com
Wandelingen
Montserrat-tourist-guide.com
Overige info
Catalunya.com