Green Velo: dwars door Oost-Polen

Tekst en foto's Nick Roodenburg

In het onbekende Oost-Polen is een fietsroute ontwikkeld die vraagt om ontdekking. De Green Velo voert langs uitgestrekte landerijen, wilde natuurgebieden en steden met een grote diversiteit aan culturele en religieuze achtergronden.

Het woord ‘fietsparadijs’ is hoogstwaarschijnlijk niet het eerste wat in je opkomt als je denkt aan Oost-Polen. Dat zal vanaf nu anders zijn. Met een lengte van bijna 2000 kilometer opent de Green Velo een onbekend gebied dat zich uitstrekt over maar liefst vijf Oost-Poolse provincies.

De Green Velo kenmerkt zich door uitstekend bewegwijzerde fietsroutes, variërend van vrijliggende fietspaden tot rustieke weggetjes. En als de nood hoog is of je wilt in alle rust jouw meegebrachte consumpties nuttigen, dan is de eerstvolgende ‘MOR’ (ofwel een fietsservicepunt) nooit ver weg. Deze zijn uitgerust met bankjes, fietsenstallingen, toiletten en informatiekaarten. Je kunt op elke gewenste plek op de route starten en eindigen. Wij hebben ervoor gekozen om alleen door de provincie Lubelskie te toeren.

Traditie

Op een klein pleintje in het dorp Slawatyscze helpt de fietsverhuurder ons bij het afstellen van de zadels op de juiste hoogte. Ondertussen trekken drie houten totempalen met puntige hoeden van kunstrozen onze aandacht. Ze verbeelden de zogenoemde ‘Bebaarde Mannen’. „Rond de feestdagen in december gaan ze de straat op om vrouwen ‘te vangen’, kerstliederen te zingen en voorbijgangers tegen te houden die vervolgens hun kostuums aanraken”, legt gids Marcin uit. „Het is een dorpstraditie waarbij geluk wordt verspreid voor het nieuwe jaar.”

Smeltkroes van culturen

We zijn nog geen minuut onderweg of we passeren een orthodoxe kerk die recht tegenover een rooms-katholieke kerk staat. Bijzonder is dat hier niet, want het gebied is een smeltkroes van culturen. In Wlodawa, vijfentwintig kilometer verderop, zijn zowel orthodoxe en rooms-katholieke kerken als synagogen gebouwd. Eeuwenlang was het gebied een belangrijke nederzetting waar onder anderen Armeense, Joodse, Oekraïense en Griekse handelaren naartoe kwamen om hun waar te verkopen of om zich te vestigen.

Water

Tijd om de landweggetjes op te gaan. We fietsen parallel aan de rivier Bug, die een natuurlijke grens vormt met Wit-Rusland en Oekraïne. Boerderijen omgeven door weilanden worden afgewisseld met luxueuze vakantieoptrekjes van rijke stadsbewoners. Wat alle woningen gemeen hebben, is dat ze over roeiboten beschikken en zijn gebouwd op hellingen of poten. Het waterniveau van de Bug wil met name in het vroege voorjaar nog wel eens stijgen. De wegen zijn dan onbegaanbaar.

Ook achter de plek van St. Onuphrius in het gehucht Jableczna zit een diepere gedachte. Het klooster is gebouwd op de plek waar, volgens een legende, de heilige St. Onuphrius werd gebracht door de golven van de Bug-rivier. Sindsdien geldt het klooster als de steunpilaar van het orthodoxe geloof in de regio. In het oog springen de vele muurschilderingen, de gouden daken en de houten kapellen in de nabijheid van het klooster.

Outdoor

Niet alleen fietsen is een leuke manier om je te verplaatsen in Lubelskie; de regio leent zich ook uitstekend voor andere buitenactiviteiten als wandelen, paardrijden en bergbeklimmen. Onze ‘outdoorharten’ beginnen sneller te kloppen als we aan de oever van de rivier kajaks zien liggen. Voor de verandering volbrengen we de laatste etappe van vandaag, die loopt van Szostaki naar Koden, te water.

Voordat we in de kajaks stappen, geeft Marcin een laatste bruikbare tip mee: „Probeer zoveel mogelijk aan de linkerzijde van de rivier te blijven. Kom je te dicht in de buurt van de rechteroever, dan begeef je je zonder geldige papieren in Wit-Rusland wat een boete kan opleveren van tientallen Poolse Zloty.”

Groetende vissers aan de Bug

We genieten vooral van de stilte van de natuur die zo nu en dan wordt doorbroken door het gezang van vogels en groetende vissers in het hoge riet langs de kant. Het kronkelige vaarwater wordt regelmatig doorsneden door zandbanken en boomstammen die half boven het water uitsteken. Terwijl wij ons laten meedrijven op de stroming stapt plots een eland uit het bos, die schielijk verdwijnt als hij ons spot.

Vanuit Susiec zetten we koers richting Zwierzyniec. De weg leidt ons dwars door gehuchten, dichte naaldbossen en landerijen die gaandeweg steeds meer kleur krijgen. In de verte zien we af en toe een glooiend heuvellandschap à la het Italiaanse Toscane. Het is als een gigantisch laken dat buiten met de wind mee wordt uitgeklopt. Vaak zonder dat we het doorhebben, gaat het ene landschap over in het andere.

Echo Ponds

In het Roztoczanski Nationaal Park, nabij de ‘finish’ in Zwierzyniec, nemen we de tijd om vanaf een uitkijktoren over het meer Echo Ponds uit te kijken. Kuddes Poolse pony’s houden het gras rondom het meer kort. Behalve de pony’s huisvest het park 190 vogelsoorten en zoogdieren als edelherten, beren en vossen. Het is warm; badgasten zoeken verkoeling op het nabijgelegen strand. Wij strijken neer op het terras van een bierbrouwerij die sinds de 19e eeuw in bedrijf is.

Niet ver van Zwierzyniec ligt Werelderfgoedstad Zamosc waar het goed toeven is. Het is de meest zonzekere bestemming in Polen, huisvest kleurrijke gebouwen, heeft indrukwekkende historie en kent een gezellig buitenleven. Terwijl het kwik oploopt tot boven de vijfentwintig graden, gaat onze gids gekleed in een bontjas en lange rode laarzen. Het zijn onderdelen van het kostuum van een 17e-eeuwse Poolse edelman. Zwetend demonstreert hij zo zijn trots op de stad.

Ideaal

Zamosc werd in 1580 gesticht door kanselier Jan Zamoysky. Het duurde twintig jaar voordat de stad – gelegen op de handelsroute die West- en Noord-Europa verbond met de Zwarte Zee – volledig was opgebouwd en een economisch handelscentrum werd. De stad is ontworpen vanuit de Italiaanse theorieën van de ‘ideale stad’, waardoor Zamosc een perfect voorbeeld vormt van een laat 16e-eeuwse renaissancestad. De Oude Stad met zijn vestingwerken is prachtig bewaard gebleven. Een imposant stadhuis geflankeerd door rijk gedecoreerde Armeense burgerhuizen domineert het centrale marktplein. De rest is voornamelijk opgevuld met terrassen die vol zitten met genietende mensen. Dat Zamosc nog altijd wordt beschouwd als een ideale stad, valt van de gezichten van de bewoners af te lezen. Datzelfde geldt trouwens voor ons als we terugkijken op vijf dagen fietsen in Oost-Polen.

Info Green Velo

Zamosc ligt op circa 1450 km van Amsterdam. Vliegen op Warschau vanaf Schiphol in minder dan twee uur en vervolgens doorreizen naar een zelf gekozen opstappunt. De fietsroute Green Velo is met een lengte van bijna 2000 km de langste fietsroute van Polen. Hij voert door de meest aantrekkelijke gebieden van vijf provincies in het oosten van het land. Je kunt op de route beginnen en eindigen waar je wilt en het maakt niet uit of je van noord naar zuid rijdt of andersom.

Zie ook: 

greenvelo.pl
www.polen.travel
www.lubelskietravel.pl