Solo sterk in je wandelschoenen

Tekst: Shanna Bussink

Is dat niet heel spannend? Vind je het niet heel eng? Ben je nooit bang? Bijvoorbeeld dat je verdwaalt of dat er iets gebeurt? De meeste solowandelaars zullen deze vragen in meer of mindere mate hebben gekregen en ook voor mijzelf is het een van de meest gehoorde vragen. Het stut het idee dat je als solohiker onvermurwbaar, onbevreesd en onvoorstelbaar dapper zou moeten zijn om een meerdaagse trektocht te volbrengen. Maar is dat echt nodig? En kun je je daarin ontwikkelen?

Diagonaal dwars door Estland werd ik op een van de eerste nachten, al wildkamperend, overvallen door een situatie waarvan de uitkomst niet te voorspellen was. En niet alleen niet te voorspellen; ik had het ondanks mijn talloze solokilometers met alle creativiteit van de wereld niet eens kunnen verzinnen. Het voelde bedreigend en het raakte een zorg van een solohikende vrouw.

Ik had mijn tentje in het lage struikgewas tussen de bomen geplaatst. Niet heel comfortabel, maar de schemer begon inmiddels flink door te zetten. Het was veiliger om mijn hoofdlampje niet te gebruiken om te voorkomen dat ik er aandacht mee trok. Inmiddels had ik het vinden van een goede wildkampeerplek tot een kunst verheven. En hoewel deze plek niet in mijn top 10 zou belanden, was het met tientallen meters van een inmiddels overwoekerd pad vandaan beschut genoeg. Dacht ik.

Zware mannenstem

Tot ik de volgende ochtend ruw gewekt werd door een zware mannenstem met Russisch klinkend accent. Zo luid, dat het niet anders kon dan dat het binnen een meter van mijn tent moest zijn. Mijn ogen sperden zich wijd open. Wat was dit, wat gebeurde er? Hoe was dit mogelijk? Welke idioot loopt zóver de bosjes in? Wat zei hij en wat was slim om te doen?

Muisstil bleef ik liggen. Ik hoopte dat mijn bonzende hart niet te horen zou zijn door het tentdoek en probeerde de situatie te bevatten. Was ik gepakt? Was dit politie? Een griezel? Zou hij weer weglopen als ik maar lang genoeg mijn adem inhield? En als dat niet zo zou zijn, ik kon hier toch niet een dag blijven liggen? Mijn tent was een duidelijke eenpersoonstent. Mijn stem gebruiken of mijn hoofd buiten de tent steken zou meteen duidelijk maken dat ik vrouw alleen was. En in deze situatie had ik geen enkele aanwijzing om zijn intenties te peilen.

Wat was wijsheid? De stem verdween niet. De man bleef om mijn tent heen hangen. Zolang ik geen geluid maakte, was het in ieder geval onduidelijk of er iemand in de tent lag. Dat zou ‘m niet per se weerhouden van het openritsen van de tent, bedacht ik me. Maar ik had nog wat tijd nodig om de meest logische verklaring te bedenken van de situatie waarin ik beland was. Die kwam niet.

Heel voorzichtig ritste ik een paar centimeter van mijn tent open. Net genoeg om er doorheen te loeren. Daar stond hij. Een reusachtige man. Voorovergebogen, vlak naast mijn tent. Met in zijn hand een rieten mandje waar Roodkapje nog jaloers op zou zijn: hij was besjes aan het plukken.

De meest logische verklaring van wat hij had gezegd met zijn Russische accent was waarschijnlijk zoiets als ‘welke idioot zet híer zijn tent op?’ al dan niet gevolgd door ‘op mijn besjes’. Ik wachtte nog even af, begon toen langzaamaan mijn spullen in te pakken. Toen ik klaar was om in volle glorie uit de tent te stappen, was hij al verdwenen.

Leven zonder angst?

Ik heb er nog vaak om gelachen. Maar ook heb ik de situatie geanalyseerd. Hoe was mijn reactie? Was die terecht, had ik anders kunnen of moeten reageren? Hoewel het ideaal klinkt om zorgeloos door het leven te gaan, heeft het hebben van zorgen of zelfs stress ook een functie. Het zet je op scherp. Als je niet weet wat de uitkomst gaat zijn, is het verstandig alle uitkomsten voor mogelijk te houden. In een acute situatie houdt het de focus op je veiligheid. Mensen zonder angst leven doorgaans het kortst. Het gaat er dus niet om dat je angstvrij kunt leven, het gaat erom je zorgen de baas te blijven. Want ben je moedig als je niet bang bent? Of juist als je iets doet waar je bang voor bent?

Directe omgeving

De zorgen die je kan hebben om als solohiker op pad te gaan, zijn vaak gebaseerd op je directe omgeving. Waar je in een dorp of stad nog borden, wegwijzers of gsm-bereik hebt, heb je dat op het pad wellicht niet. Waar je in een dorp of stad nog snel medische hulp kan inschakelen, kan dat in het buitengebied veel lastiger zijn. Waar je in de stad elkaar nog amper begroet, is dit tijdens een wandeling de normaalste zaak van de wereld. En andersom; als je elkaar tegenkomt tijdens een meerdaagse wandeling is de vraag welke kant je opgaat, of welke route je loopt, niet vreemd. Maar als iemand je in een grote stad vraagt waar je heen gaat, wordt het ineens obscuur.

Er gelden dus andere regels. Het is als reizen naar een ander land met een cultuur die ver van de jouwe afligt of je verpozen in een andere sociale klasse dan de jouwe. Je kent de regels niet, de gebruiken niet. Het maakt het inschatten van situaties en het lezen van signalen lastiger. En ook op de trail, het bos of in afgelegen gebieden heerst een cultuur die je je wellicht nog eigen moet maken.

Dat kan onwennig aanvoelen of de stap groot maken. Maar wanneer je eenmaal die stap zet, zal je merken dat de gebruiken in de natuur of onder andere wandelaars er vooral een is van vriendelijkheid en hulpvaardigheid. Van samen dingen delen, van een gemene deler. Tijdens een wandeling in het buitengebied is je omgeving veel meer gericht op samenwerken. Heb je hulp nodig? Heb je genoeg te eten, drinken? Heb je een slaapplaats? Je zal leren dat mensen vooral je verhaal willen horen, je willen helpen, bewondering voor je hebben en je motiveren.

Rotte appels

Zijn er dan nooit rotte appels? Zoals in alle lagen van de bevolking, alle culturen, alle omgevingen; ze zullen er ongetwijfeld zijn. De kans dat je er één treft op je pad is echter wel zó klein, dat het in het niet valt met de risico’s die je iedere dag in je leven aangaat… En eerlijk, heeft de gedachte aan je dagelijkse risico’s weerhouden om uit je bed te komen en je leven aan te gaan?

Angst is een goede raadgever, maar wel een slechte beslisser. En al weet je rationeel dat je zorgen soms niet terecht zijn, dan kun je je nog steeds bezorgd voelen. Dat ontneemt natuurlijk wel het plezier van je wandeling. In plaats van het proberen te negeren of weg te drukken, kun je het beste jezelf overtuigen door het verzamelen van positieve ervaringen en leren dat het het waard is om de paden te betreden. Het beter afstemmen van je alarmsysteem is trainbaar. Laat daarom al die bijzondere wandelbelevingen niet aan je voorbijgaan; buiten is immers óók voor jou. Of je dapper of dom was in een situatie, dát leer je doorgaans pas naderhand, als de uitkomst bekend is.

Klein beginnen

Tijd om alleen op pad te gaan dus. Begin klein. Blokjes om, een tochtje door het park. Het lokale bos, een meerdaagse wandeling in Nederland. Bouw het stap voor stap uit. Verzamel positieve ervaringen, die vanzelf komen als je de paden betreedt in omstandigheden die voor jou nog onder controle voelen. Het hebben van een vangnet is wel fijn, zeker in het begin. Weten wat en dat je iets kan doen als je tóch wordt overvallen door je zorgen. Of het nu verdwalen, zelfredzaamheid, medische omstandigheden of veiligheid betreft.

Kies bijvoorbeeld een route waar je gsm-bereik hebt of schaf een gps-apparaat aan, download kaarten op je mobiele telefoon, leer kaartlezen. Volg een EHBO-cursus of wilderness first aid, iets wat je hele leven je van pas zal komen. Vertel vrienden, familie waar en wanneer je ergens heen gaat, wat je plannen zijn (of je nu beginner of gevorderd bent, dit zou je altijd moeten doen). Deel eventueel je locatie via een app of met de volgfunctie van je gps. Formuleer zinnen die je kunt uitspreken als je hulp nodig hebt of bij vreemden moet aankloppen. Oefen ook zinnen die je uit kunt spreken als je tóch in een ongewenste situatie met iemand anders komt, zodat je adequaat je grenzen kunt aangeven en het de kans op bevriezen verkleint. Maak een plan van aanpak wat je gaat doen wanneer je zorgen bewaarheid worden.

Kansloos knietje

En als de zorgen je persoonlijke veiligheid betreft; gooi alle clichés direct overboord. Vergeet het kansloze knietje, het dubieuze mes, de illegale pepperspray of de deobus. Zie je wel eens een wandelaar met een deobus in zijn hand lopen? Precies. En als ie in je rugzak zit, kun je er niet bij als je ‘m nodig hebt.

Het probleem met veel goedbedoelde adviezen en materialen, is dat ze je continu vals herinneren aan Hoe Gevaarlijk Het Is Wat Je Doet. Maar dat is het niet. Het is vooral fantastisch wat je doet, en dát gevoel wil je vasthouden. Het enige wat je verder wil, is zorgen voor jezelf en je veiligheid en het hebben van een vangnet.

Leer dus vaardigheden waar je altijd wat aan hebt in het leven en neem spullen mee die vooral van nut zijn. Neem in plaats van een mes of deobus liever een zaklampje mee. Altijd handig als de schemer valt en in het geval van een vervelende ontmoeting kun je iemand schadevrij afleiden door in zijn ogen te schijnen. Je kunt ook denken aan een stijlvol en neutraal armbandje als de Sarando (voor diabetici) of de Invi waarmee je hulp kunt inschakelen als het nodig is.

Een zelfverdedigingscursus kan handig zijn, maar zorg ervoor dat je de technieken ook kunt toepassen in een stresssituatie. Een veel beter idee is het integreren van een sport in je leven zoals (Brazilian) Jiu Jiutsu, waarbij het veel meer om stoeien gaat. In een vrolijke situatie zou je dit ook thuis met kinderen, partner of vrienden kunnen oefenen onder het mom sport of spel, terwijl je tegelijkertijd vaardigheden leert om je uit benarde posities te manoeuvreren.

En laat je inspireren! Lees of luister boeken van de andere sologangers zoals ‘Fulltime Avonturier’ van Tamar Valkenier of ‘Alleen’ van Tim Voors. Of ‘De meeste mensen deugen’ van Rutger Bregman voor meer vertrouwen en ‘Alles onder controle’ van Roanne van Voorst, waarin de grootste durfals júist angst kennen en ontdek hoe ze ermee omgaan.

Trailmagic

Dus ja, ook ik maak me wel eens zorgen op mijn solotochten en vraag me af of een bepaalde keuze handig of verstandig is. Maar óók of het de zorgen waard zou kunnen zijn. Want de positieve ervaringen overtreffen vrijwel altijd in ruime mate de negatieve en leveren uiteindelijk de mooiste belevingen, verhalen en ervaringen op.

Zo had ik halverwege een van mijn solotochten er al een ruime 300 koffieloze kilometers opzitten. Ik drink op lange tochten doorgaans geen koffie om zo beter mijn eigen ritme aan te voelen en meer met het licht te leven, maar ik wil er ook niet heel rigide in zijn. Over drie kilometer zou er een kleine supermarkt zijn. Als ze daar, zoals ik al eerder had gezien, verse koffie hebben, dan neem ik vandaag een bakje, besloot ik.

Maar ze hadden geen koffie.

Ik vervolgde mijn etappe. De hele dag had ik nog geen wandelaar gezien, maar net nadat ik mijn wandelstokken tegen een boom had geplaatst en naast het pad mijn broek naar beneden wilde stropen om te plassen, hoorde ik een stem. Een langeafstandwandelaar, zag ik direct aan zijn rugzak. Ik begroette hem en vroeg of hij ook de hele trail liep. “Helaas niet, alleen maar 200 kilometer. Zullen we koffie drinken?”

Ik glimlachte om de toevalligheid en knikte.

Hij vulde mijn mok met gezoete zwarte koffie uit zijn thermoskan, gaf wat chocola en vertelde honderduit over het pad. Ik leerde meer over het gebied, de pareltjes die ik in de komende etappes niet mocht missen en laafde me aan grappige anekdotes van zijn afgelopen wandeldagen. Trailmagic. Het mooiste wat je kan overkomen als solohiker.

Shanna Bussink is wildernisgids en heeft als solohiker vele paden betreden. Onder haar trailnaam Rayu bereid ze hikers fysiek en mentaal voor op hun trektocht. Ze organiseert sinds 2019 samen met Wanda Catsman het ‘Sterker in je Wandelschoenen’-evenement voor wandelaars die wegwijs en vol vertrouwen alleen op pad willen gaan.

Kijk voor meer informatie op hikenbeginthier.nl en sterkerinjewandelschoenen.nl.