Over pelgrims en barende stenen

Tekst en beeld Stefan Maas

In Noord-Portugal is nog een wereld op wandelgebied te ontdekken. Van pelgrimsroutes en geopark Arouca tot het eerste en enige nationale park van het land.

Er is altijd wel wat beweging op de historische brug bij Ponte de Lima in Noord-Portugal. Toeristen paraderen er rond, een enkele mountainbiker fietst naar de overkant. Maar ook is er bijna dagelijks een stroom van reizigers met afritsbroeken, sneldrogende T-shirts, grote rugzakken en bestofte wandelschoenen. Wandelaars op weg naar het befaamde Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostella, die vanaf Porto ‘the central way of St. James’ volgen. Een tocht van circa 230 kilometer over weggetjes en paden die door het heuvelachtige platteland lopen.

Paulo Almeida Lopes loopt het stukje over deze ‘camino’ met ons mee. De manager van Portugal Green Walks ziet ze vanuit de hele wereld naar Noord-Portugal afreizen om hier de pelgrimstocht te beginnen. Australië, Amerika, Japan, noem maar op. De een vanuit religieuze overtuigen, de ander puur voor de lol. “Maar iedereen heeft de motivatie om echt het einddoel te halen. En dat lukt ook vrijwel altijd.”

Wandelaars op weg in Ponte de Lima, een bordje met een gele schelp geeft een pleisterplaats voor pelgrims aan

Coastal en central way

Met etappes van ongeveer 20 km per dag sta je in twee weken voor de kathedraal in Santiago. Dat is ideaal voor wie niet maandenlang op pad kan of wil. Naast de ‘central way’ is er ook nog de ‘coastal way’, die uiteraard meer langs de kust loopt. 260 km langs stranden in Noord-Portugal, de grillige kustlijn van Galicië en dan verder naar Santiago.

We banjeren over onverharde binnenwegen en paden door het Noord-Portugese platteland. Dorpjes, wijngaarden en stenen muurtjes bepalen het beeld. En zijn alle pelgrims dan 60-plussers die na hun werkende leven dit soort tochten ondernemen? Nee! We komen tot onze verbazing veel jonge Duitse studenten op de camino tegen. Geen backpackingtrip naar Hongkong of Nieuw-Zeeland, maar ‘gewoon’ vanuit Portugal naar Santiago lopen.

Afdaling naar een dorp in het natuurpark Peneda-Gerês

Peneda-Gerês in Noord-Portugal

We moeten deze studenten alleen laten. Lopes laat ons nog meer wandelmogelijkheden zien. Even later staan we in Nationaal Park Peneda-Gerês, het enige nationaal park van Portugal. Vier bergketens geven dit gebied een rauw tintje, al liggen de toppen onder de 1.500 meter. Maar de aanduiding ‘nationaal park’ betekent niet dat er geen mensen wonen. Her en der vind je dorpjes en boerderijen: natuur en menselijke activiteiten gaan hier in zekere harmonie samen.

Door het grote nationale park kun je eindeloos wandelen. De kans is groot dat je gadeslagen wordt door grote grazers, met sierlijke lange horens. Koeien van het lokaal geteelde ras Cachena en Barrosã lopen hier vrij rond en liggen langs het pad. Ongevaarlijke bakbeesten, die maar een geringe interesse in ons lijken te hebben.

In Noord-Portugal vind je nog espigueiros, de markante stenen opslagplaatsen voor granen

Soajo

Het is een jubelende zomerdag. Langs akkerbouw-terrassen en weilandjes dalen we af naar het dorp Soajo. Een enkele toerist loopt er rond, enkele ‘locals’ zitten er voor een cafetaria. Nee, Peneda-Gêres is geen Yellowstone en wordt nog niet overspoeld met toeristen. Dat is ook een van de charmes van dit park. De auto’s van die toeristen zouden trouwens ook meteen de smalle straten van het dorp verstoppen.

Aan de rand van Soajo is een granieten vlakte: de vroegere dorsvloer. Daarop staan merkwaardige granieten huisjes op granieten blokken. Even denk ik aan een soort grafmonumenten: een dorp voor de doden. Maar het zijn espigueiros, de stenen opslagplaatsen uit de 18e en 19e eeuw voor granen en dan vooral maïs. Knaagdieren moeten er in ieder geval een hoop voor over hebben om deze ‘maïs-burchten’ binnen te dringen.

Zijn er stenen die stenen baren? Jawel, ook dat blijkt te kunnen

Geopark Arouca

Op 1 uur rijden van Porto bereiken we een nieuwe wandelhighlight in Noord-Portugal: Geopark Arouca. Onder meer de reuzentrilobieten, ofwel oeroude zeediertjes, hebben hier hun fossielen achtergelaten. Maar misschien nog fascinerender dan deze primitieve oer-wezens zijn de ‘barende stenen’, de pedras parideiras.

In het bezoekerscentrum van het Geopark zien we stukken graniet met zwarte bobbeltjes die er half uitsteken. Door hitte of bevriezing raken deze knobbeltjes uiteindelijk los van de ‘moederrots’, die ze als het ware baart.

Het is een uniek fenomeen, dat je alleen in de Serra da Freita in Portugal en in Rusland, in de buurt van Sint-Petersburg, tegenkomt. Het ‘barende karakter’ leidde ook tot het geloof dat de stenen de vruchtbaarheid van vrouwen bevordert. In het bijzonder door zo’n steen ‘s nachts onder je kussen te leggen.

Passadicos do Paiva

In het geopark in Noord-Portugal zijn zestien wandelingen uitgezet, die je langs de belangrijkste highlights leiden. Naar de 70 meter hoge Mizarela-waterval, het uitzichtpunt op het plateau van de Freita-berg, traditionele dorpen en de vele geo-sites.

Maar het meest befaamd is wel de Passadicos do Paiva, in feite wandeling nummer zeventien, aan de rand van het park. Via houten loopbruggen en trappen wandel je boven een vallei, met de Paiva-rivier in de diepte. Het is een merkwaardige beleving om zo 8,7 kilometer af te leggen, lopend tussen hemel en aarde, met steeds fantastische uitzichten op de bergwanden.

De wandelattractie is razend populair bij het publiek. Om de toestroom te beheersen, moeten bezoekers een ticket kopen voor het symbolische bedrag van 1 euro en aangeven op welke dag ze komen. Vanaf 29 april 2021 is daar nog een nieuwe attractie bijgekomen; Arouca 516, de langste hangbrug ter wereld voor wandelaars. De cijfers 516 slaan op de lengte van de brug in meters. Deze nieuwe brug hangt maar liefst 175 meter boven de Paiva-rivier en is nog een extra reden naar dit gebied te komen.