Velo Baltica (Polen)
Langs de kust van de provincie West-Pommeren slingert de populaire Velo Baltica (235 km), die deel uitmaakt van de langeafstandsroute EuroVelo 10 rond de Oostzee. Veel Poolse fietsers zijn op deze route ooit hun fietsvakantiecarrière begonnen.
De populariteit van de Velo Baltica is niet moeilijk te begrijpen. Het overgrote deel van de route is zo goed gemarkeerd dat je geen kaarten hoeft te raadplegen. Bovendien fiets je doorgaans over volledig autovrije fietspaden en paden met weinig autoverkeer. Eigenlijk hoef je alleen maar te trappen en te genieten van de vissersplaatsjes, de uitzichten over zee en de vele stranden, waarvan sommige alleen toegankelijk zijn voor fietsers en wandelaars.
Hotels, campings, cafés, restaurants, treinstations en zelfs fietsreparatiestations: er zijn tal van toeristische voorzieningen langs het traject. Het veilige en comfortabele karakter van de route maakt deze geschikt voor alle soorten fietsers: van jong tot oud en van ervaren tot beginner.
Meer info: Polen.travel.nl.
Polen is het themaland van de Fiets en Wandelbeurs 2024 in Utrecht. In de aanloop naar het event besteden we elke maand aandacht aan een prachtige Poolse fiets- of wandelroute.
Tekst en beeld Nick Roodenburg
Polen zit in een groeispurt als het gaat om de ontwikkeling van fietsroutes. De lancering van het 2.000 kilometer tellende Green Velo-netwerk enkele jaren geleden, bleek het startsein van een landelijk fietsoffensief. Nieuwste loot aan de stam is de Velo Malopolska in de zuidelijke regio Malopolska, ook wel bekend als Klein-Polen.
Net als de Green Velo zou je de Velo Malopolska kunnen bestempelen als een prestigieus project. Met bijna 1.000 kilometer aan gemarkeerde fietspaden verdeeld over 8 verschillende routes, vormt het ‘s lands grootste fietsnetwerk binnen één provincie. Hoewel enkele routes nog in aanbouw zijn, is dat beslist geen reden om een fietsvakantie naar deze veelzijdige toeristische regio uit te stellen; je kunt al zo honderden kilometers aaneensluitend afleggen. Rome is tenslotte ook niet in één dag gebouwd.
Fietsen in Krakau
Datzelfde geldt voor Krakau, de hoofdstad van Klein-Polen en tevens het startpunt van onze reis. Onderweg van de luchthaven naar het centrum legt onze taxichauffeur uit hoe Krakau langzaamaan transformeert naar een gebied waarin niet automobilisten, maar fietsers centraal staan. Zo zorgt de aanleg van fietspaden voor de versmalling van brede toegangswegen, en is een groot deel van de binnenstad zelfs al autovrij. Met andere woorden: er wordt geknaagd aan het werkterrein van de chauffeur en daar heeft hij moeite mee. We luisteren aandachtig naar zijn relaas en tonen begrip voor de situatie, maar wat ons betreft is het een uitstekend initiatief vanuit de lokale overheid.
Grote Markt
Na aankomst bij het hotel hijsen we onszelf in de fietszadels en zetten we koers naar de oude binnenstad. Al gauw naderen we de Grote Markt, een gigantisch plein waar van alles te zien en te beleven valt. Het staat symbool voor de gezellige en ongedwongen sfeer die in de stad voelbaar is. Drommen mensen schuiven langs souvenirkraampjes, levende standbeelden, en markante bouwwerken die een belangrijke rol vervulden in het rijke handelsverleden van Krakau. De muziek afkomstig van straatartiesten en omringende bars en restaurants, overstemt het klokkenspel van de stadhuistoren die hoog boven de prominente lakenhallen uitsteekt. Tijd om de fietsen te parkeren en het plein nader te ontdekken.
Joodse wijk
Uiteraard heeft Krakau niet alleen voorspoed gekend. De stad is in tegenstelling tot veel andere Poolse steden weliswaar een bombardement in de Tweede Wereldoorlog bespaard gebleven, maar de nazi’s hebben met name in de joodse wijk Kazimierz ernstig menselijk leed veroorzaakt. Tienduizenden wijkbewoners werden verbannen naar een volledig ommuurde joodse getto in de nabijgelegen wijk Podgórze. Velen werden vervolgens afgevoerd naar nazikampen of ter plekke geëxecuteerd.
Lang duurde het voordat Kazimierz deze gruwelijke daad te boven kwam met armoede, delinquentie en verpaupering als gevolg. Totdat de befaamde film Schindler’s List van regisseur Steven Spielberg in de jaren 90 de wijk wereldwijd op de kaart zette. Vandaag de dag zijn de sporen van de holocaust in Kazimierz nog duidelijk zichtbaar. Tegelijkertijd heeft het zich ontwikkeld tot een hippe, jonge en artistieke buurt die leeft als nooit tevoren. Een groter contrast kun je je haast niet voorstellen.
Vanuit Kazimierz dalen we af naar de oever van de Wisła-rivier. Op de kilometerslange boulevard wemelt het van de hardlopers, wandelaars en fietsers. Dagjesmensen rollen picknickkleden uit over de met gras bezaaide dijken die flauw aflopen. Op een zonnige weekenddag is het hier goed toeven. Een opvallende verschijning die ons regelmatig passeert, is de limoenkleurige elektrisch aangedreven deelstep. Niet alleen toeristen, maar ook lokale mensen maken er veelvuldig gebruik van. Dat de opmars van de (elektrische) tweewieler ook aan Krakau niet voorbij is gegaan, doet ons deugd.
Te land, ter zee en in de lucht
De volgende morgen ontmoeten we gids Jarek Tarański, een van de initiatiefnemers van de Velo Malopolska en tevens een gepassioneerd fietser. Naar zijn zeggen ligt het bewijs daarvan in zijn eigen schuur; met wel vijf verschillende soorten rijwielen overtreft hij de gemiddelde Nederlandse fietsbezitter.
We ruilen het stadsgeraas in voor een bergachtig gebied, dat in het koude jaargetijde populair is bij wintersporters. Maar wanneer het kwik begint te stijgen, is het stuivertjewisselen geblazen. Fietsers kunnen dan hun hart ophalen rond het Czorsztyńskie-meer, dat vanaf begin 20e eeuw kon gedijen te midden van besneeuwde bergreuzen. Dit rondje is onderdeel van de Velo Dunajec, een van de fietsroutes binnen het netwerk van de Velo Malopolska.
Volledig gevrijwaard van gemotoriseerd verkeer, kun je op dit kronkelende verharde fietspad in alle rust genieten van het natuurschoon. Achter elke bocht schuilt wel een prachtig vergezicht. Zo nu en dan duiken er zeilbootjes op die zijn verankerd in het glinsterende water. Het grootste deel van dit traject gaat ons vrij makkelijk af. Enkel aan de westzijde van het meer moeten we de trappers flink aanduwen om de top van een heuvel te bereiken. Na zo’n 30 kilometer besluiten we de etappe af te snijden door met een veerbootje het meer over te steken.
Alsof dat nog niet genoeg mooie kiekjes heeft opgeleverd, bekijken we het circuit opnieuw vanuit een ander perspectief. Een ballonvaart boven het meer is het slotstuk van een onvergetelijke dag.
Heilzaam bronwater
We vervolgen onze weg op de Velo Natura, een ander traject binnen het omvangrijke Velo Malopolska-routeweb. In het stadje Krynica stoppen we bij een houten constructie op een plein dat wat verscholen tussen het groen ligt. De tap waar je bij binnenkomst recht op afloopt, doet vermoeden dat we in een bar zijn beland die diverse onbekende Poolse bieren serveert. Niets is minder waar. Het is een van de vele tappunten in dit gebied voor natuurlijk bronwater, dat naar verluidt een heilzame werking heeft. Er zijn verschillende smaken beschikbaar, de een nog zouter dan de ander. Je moet er maar van houden.
In het plaatsje Muszyna belanden we op de EuroVelo 11-route, die deels samenloopt met de Velo Natura. De route slingert om de Poprad-rivier, die een natuurlijke grens vormt met Slowakije. Zonder dat je het doorhebt, rijd je bijwijlen plots in het zuidelijke buurland van Polen. Het overwegend verharde fietspad leidt ons verder dwars door bosrijke gebieden en kneuterige plattelandsdorpjes. De omringende bergen bevinden zich continu binnen ons gezichtsveld, maar de uitdagende hoogtemeters blijven uit. Daar prijzen we ons dan ook gelukkig mee bij het naderen van de eindstreep in Rytro.
Wijngaard
Niet alleen op fietsgebied evolueert Polen. Het clichébeeld van de wodka-slempende Pool kan de prullenbak in. Wijn wint aan populariteit en heeft in het land zijn definitieve doorbraak beleefd. Dat zijn althans de woorden van Marek. Samen met zijn partner Marta runt hij wijnmakerij Zagrabie in Rybna, een dorp niet ver van Krakau. Geïnspireerd door twee Hollywoodfilms die zich hoofdzakelijk afspelen in een wijngaard, jaagden Marek en Marta in 2009 hun droom na. Wat destijds begon als een hobby, is uitgegroeid tot een serieuze wijnboerderij die inmiddels een oppervlakte van 1,5 hectare beslaat.
Proeverij
Het gastvrije koppel heeft na een interessante rondleiding over de wijngaard nog een verrassing voor ons in petto. Te midden van de wijnranken strijken we neer op de veranda van een huisje dat tamelijk nieuw oogt. Een gedekte tafel vol met wijnflessen en lokale lekkernijen trekt direct onze aandacht. “Bij een bezoek aan een wijnboer, kan een proeverij natuurlijk niet ontbreken”, luidt de stellige uitspraak van Marek. Daar kunnen we alleen maar mee instemmen.
Nog geen 20 meter verderop ligt een uitgedoofd kampvuur omringd door boomstammen die dienen als zitplaats. Alles is erop gericht om op termijn een intieme rustplaats te creëren voor fietsers die op weg zijn naar hun volgende bestemming. Voor ons is dat helaas de luchthaven van Krakau. Niet alleen de wijnen van Marek en Marta, maar ook de talrijke fietsmogelijkheden in Klein-Polen, hebben ons zeer aangenaam verrast.
Info Velo Malopolska
Algemeen
Pools Verkeersbureau: www.polen.travel
Regio Malopolska (Klein-Polen): visitmalopolska.pl
Kraków Travel: www.krakow.travel
Fietsmogelijkheden Klein Polen: narowery.visitmalopolska – VisitMalopolska
Verblijf
PURO Kazimierz in Krakau: purohotel.pl
Hotel Pod Wulkanem in Kluszkowce: www.podwulkanem.pl
Tekst Joost Vermeulen beeld Rénie van der Putte
Ook in en bij Barcelona kun je mooi wandelen over onverharde wegen, ontdekte Joost Vermeulen bij zijn bezoek aan de Catalaanse stad.
De prachtige boulevard, de waanzinnige, nog steeds in aanbouw zijnde sprookjeskathedraal, de tot winkelcentrum omgebouwde stierenvechtersarena met zijn gigantische dakterras, het museum van Miro; het zijn de overbekende iconen van de drukst bezochte stad van Spanje.
Barcelona behoort ook onder Nederlandse toeristen tot de meest favoriete bestemmingen. En zoals bij vrijwel alle ‘stedentrips’, staan museumbezoeken, een stadswandeling, eten en drinken en winkelen bij de meeste bezoekers aan Barcelona op hun to-dolijst.
Er zullen echter maar weinig mensen zijn die bij Barcelona aan wandelingen over onverharde wegen denken. Toch is deze stad ook voor echte wandelaars er eentje met vele mogelijkheden. En niet alleen als uitvalsbasis voor fraaie tochten in de Catalaanse bergen, maar ook voor een paar prachtige wandelingen aan de rand van de stad.
De meest in het oog springende daarvan is de wandeling langs de randen van de Tibidabo, de berg die in een halve cirkel de stad omsluit.
Een echt uitje
Voor heel veel Barcelonezen is een tochtje naar de top van deze berg een geliefd zondagsuitje. Met de kabelbaan omhoog tot aan de top. Daar ligt aan de voet van een spuuglelijke kerk – van beneden ziet hij er aantrekkelijk uit, maar van dichtbij is het echt een lelijk half betonnen misbaksel –, een ouderwets pretpark met draai- en zweefmolens en een enorme botsautobaan.
Wie komt om te wandelen begint echter twee etages lager bij het eindpunt van de metrohalte (L7) op de Avenu Tibidabo. De dagjesmensen op weg naar vertier nemen vanaf hier het (behoorlijk prijzige) rammelende blauwe trammetje naar het beginpunt van de kabelbaan. De wandelaar loopt de brede boulevard met aan weerszijden grote villa’s op in de richting van de berg. Eerst kruis je de rondweg waarna je de weg nog een stukje volgt naar links. Na een paar honderd meter ligt er aan je rechterhand een klein park. Daar staat ook een handwijzer met de tekst: ‘funicular Tibidabo’. Ga dit park in en volg de bordjes omhoog totdat je boven bent op de Plaça Doctor Andreu.
Wie de afslag naar het park mist, kan ook de weg blijven volgen, die komt met wat bochten ook boven uit. Op de Plaça Doctor Andreu is het even uitkijken. Loop naar het witte gebouw van de kabelbaan en dan vlak voor het pand langs naar links een wandelpad licht omhoog nemen. Volg het wandelpad een klein stukje en ga dan rechtsaf, je volgt de gele markering.
Over de Passeig les Aigües
Het pad naar rechts stijgt snel en komt uiteindelijk uit op een brede zandweg. Dit is het begin van de Passeig les Aigües. Sla links af en volg dit brede wandelpad 9 kilometer lang. Steeds ongeveer op dezelfde hoogte blijvend wandel je met een brede boog om de hele stad heen en daarbij heb je voortdurend een prachtig uitzicht.
Omdat je met een boog loopt, verandert dit uitzicht ook telkens. Eerst kijk je vooral uit over het noordoosten van de stad, later over het zuiden. Eerst bepalen de kathedraal van Sagrada familia en de enorme daarachter gelegen fallische toren (Tori Akbar) het beeld. Verder op kijk je vooral uit op de heuvel van Montjuic, met daarop het grote barokke, Catalaanse museum en nog weer later domineert het kolossale Camp Nou stadion van FC Barcelona het netvlies.
De Passeig les Aigües was oorspronkelijk een waterkanaal dat langs de bergrug liep en waarvandaan op gezette plekken aftakkingen het water naar de beneden gelegen stad voerde. Het kanaal is begin vorige eeuw al in onbruik geraakt. Eind jaren tachtig is een begin gemaakt met het omzetten in een wandelweg.
Die is dus nu klaar. Zij het dat het einde nog wat abrupt is. In de toekomst zou het pad voorbij het punt met de drie cipressen (Mirador de Xiprers) met een boog moeten afdalen om in de omgeving van het academische ziekenhuis in de stad uit te komen.
Afdalen naar het centrum Barcelona
Helaas is er nog onenigheid tussen de stad en het waterleidingbedrijf (de omgeving van de Tibidabo is nog altijd een belangrijk waterwingebied van de stad Barcelona) waardoor de laatste paar honderd meter nog zijn afgesloten. Je moet dus voortijdig afdalen. Dat kan op een groot aantal plekken. Bijvoorbeeld halverwege waar je een tweede kabelbaan kruist.
Wie echter op een andere plek wil afdalen, moet er rekening mee houden dat op de meeste plekken de afslag wel wordt aangegeven door middel van een bord, maar dat dit tegelijkertijd ook het laatste bord is dat je tegenkomt zodat je feitelijk een weg omlaag moet zoeken. Veel problemen levert dat echter in de praktijk niet op.
De laatste afdaalmogelijkheid is ongeveer een kilometer voor het uitzichtpunt bij de drie cipressen. Deze afslag wordt gemarkeerd door een handwijzer met opschrift ‘Pedralbes’. Volg het smalle pad naar beneden. Er komen na enige tijd afslagen. Probeer zoveel mogelijk rechtdoor te gaan. Uiteindelijk kom je dan uit bij het recreatiepark van Castell de l’Oreneta. Wandel vervolgens langs de dagcamping en de pingpongtafels naar de uitgang en de parkeerplaats. Vandaar gaan er bussen terug de stad in.
Andersom kan ook
Je kunt ook bij het begin van de wandeling langs de Passeig les Aigües in plaats van linksaf rechtsaf slaan. Dan wandel je onder de kabelbaan door en vervolg je weg in noordoostelijke richting. Dit stuk van de oude waterleiding is beduidend korter. Je komt na ongeveer 4 kilometer ter hoogte van La Valle d’Hebron uit tussen de huizen. Daar kun je dan afdalen in de richting van het gelijknamige ziekenhuis,waar de bus stopt.
Tijdens de wandeling langs de Passeig les Aigües kom je op gezette plekken verwijzingen tegen naar andere wandelroutes. Zo wordt er verwezen naar aansluitingen op de GR 6 (Barcelona Monserrat), de GR 96 (Cami Romeu de Monserrat) en de GR 173 (Vallès Natural).
Nog meer wandelen rondom Barcelona
Ten slotte, zowel aan de noordkant als aan de zuidkant van de stad zijn er leuke korte wandelingen uitgezet door het stroomgebied van respectievelijk de Besos en de Llobregat.
Vooral de wandeling langs de monding van de Llobregat is voor vogelaars uiterst interessant. Ondanks, of wellicht juist dankzij, de nabijheid van het vliegveld broeden in deze kleine delta tientallen vaak beschermde vogelsoorten. Tijdens de vogeltrek is dit ook een plek waar vele soorten op weg van of naar hun broedgebied een tussenstop maken.