Tekst en beeld Stefan MaasUitzichten over het water, jachthavens en een grotendeels onverharde wandelroute langs de Deens-Duitse grens. Het Gendarmenpad is een Europese wandeltopper waarbij je in de voetsporen loopt van de vroegere grensbewaking.
“Hé, een dolfijn!” Mijn reisgenote Judith roept het toch nog enigszins twijfelachtig, alsof ze het ook niet zeker weet. Dolfijnen, hier in Denemarken, in het toch niet al te warme water van de Flensburger Fjord? Zwemmen deze zoogdieren niet ergens in zuidelijker streken? Aan de andere kant; vandaag heeft de fjord wel wat weg van de Mediterranée, zó blauw ligt ie erbij. Er staat geen zuchtje wind en een warm najaarszonnetje tovert allerlei zachte kleuren tevoorschijn. Is dit eigenlijk wel Denemarken?
Dat we in Denemarken zijn, is geen punt van discussie. Maar ik vind op internet wel een paar foto’s van dolfijnen die in deze wateren verblijven. Soms zwemmen ze met boten mee, waarbij ze speels uit het water opspringen. En ik leer ook meteen dat er tot tien verschillende dolfijnsoorten in Deense wateren leven. Tien! Dat is, voor een leek op dolfijnologie-gebied, toch wel verrassend.
Gendarmenpad: start bij Skovby
We lopen weer verder langs de fjord. Even daarvoor zijn we gedropt bij het ene uiteinde van het Gendarmenpad, ofwel Gendarmstien in het Deens. Bij het plaatsje Skovby pikten we de route op. Sindsdien hebben we geen moment meer getwijfeld of we nog wel op de goede weg waren. De gendarmen die tussen 1920 en 1958 deze grens tussen Denemarken en Duitsland bewaakten, liepen nu eenmaal met een waakzaam oog over een uitgesleten pad evenwijdig aan de fjord. Zo lang we het water aan onze linkerarm houden, kunnen we eigenlijk niet verkeerd lopen. En mochten we toch gaan twijfelen, dan zijn er genoeg bordjes langs het pad om de weg te wijzen.
Onze looprichting heeft nog een voordeel; we hebben bijna altijd de zon in het gezicht. In het begin van de dag alleen aan de linkerkant, maar gaandeweg schijnt die gele bol ons vol in het gelaat. Dat is misschien niet zo prettig als het 30 graden is, maar bij 20 graden is het genieten. Zeker als je daarna weer een kille en natte Hollandse herfst en winter ingaat.
Bovendien krijgen we steeds een iets ander beeld voorgeschoteld. De contouren van het eiland Kegnaes aan de overkant, bijna verlaten jachthaventjes met schepen die in de zon liggen te blinken, een kanoër die de stilte doorbreekt met zijn gepeddel. We lopen als in een droom naar het westen, uur na uur in de zon, alsof er geen lagedrukgebieden meer bestaan.
Oorlog aan de fjord
Ondanks het vredige uitzicht, heeft deze grensregio natuurlijk ook de nodige conflicten en oorlogen gekend. Sønderjylland (Zuid-Jutland) behoorde vroeger tot het noordelijk deel van het Deense Hertogdom Sleeswijk, maar kwam na de slag bij Dybbøl in 1864 in Pruisische en later Duitse handen. Na de Eerste Wereldoorlog vond er een referendum plaats, waarbij 75% van de inwoners van Sønderjylland koos voor hereniging met Denemarken. De Deense grens schoof daardoor weer op richting het zuiden tot aan de huidige positie.
Langs het Gendarmenpad stuit je nog op restanten van Duitse invloeden. In Høruphav struinen we even rond op het terrein waar de Duitsers tijdens de Eerste Wereldoorlog torpedo’s ontwikkelden. Later, tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog, experimenteerden de nazi’s hier ook met radar en infraroodapparatuur. Een waas van geheimzinnigheid hangt rond dit voormalige onderzoeksstation, maar meer dan een paar bunkers zijn er niet te bekennen.
In Sønderborg had het Duitse keizerrijk jarenlang een marinebasis met circa 2.000 manschappen. Aan het einde van de dag bereiken we deze plaats, die met circa 30.000 inwoners de enige grote stad is langs de route. In de haven dobberen nu luxe jachten in plaats van Duitse marineschepen. De haven is ook the place to be als de zon ondergaat. Op de dekken worden dan de wijnflessen ontkurkt en flaneren de toeristen langs het water. Even verderop ligt het Slot van Sønderborg, met een weids uitzicht over de Sønderborg Bugt.
Geheimzinnige bossen
Na Sønderborg blijft het Gendarmenpad ons betoveren. We lopen over strand en over drooggevallen zeebodem inclusief zeewier. We strompelen over keien net buiten de vloedlijn en struinen over lage kliffen. Dan weer zijn we even omringd door geheimzinnige bossen met markante houten hobbithuisjes. Het zijn bivakplaatsen voor de kampeerder die back to basic wil. In zo’n huisje hangt doorgaans een plakkaat met de huisregels, soms is er zelfs een kraantje met drinkwater aanwezig. Vaak zijn deze onderkomens gratis. Wat kun je nog meer wensen als Gendarmstienist?
Een jonge Deense passeert ons met een hond in haar rugzak. Het dier heeft er qua wandelen de brui aan gegeven en dan is het handig als je een hond hebt die in een rugzak past. Natuurlijk moet ze ook even op de foto, want andere wandelaars komen we nauwelijks tegen op de route. Misschien ligt dit aan het corona-effect of zijn er aan het einde van het seizoen gewoon minder wandelaars. Het is alsof we de Gendarmstien voor onszelf hebben.
Fraaie stulpjes en misbaksels
Inmiddels verschijnen ook markante, kleine vuurtorens langs het pad. En dan de huizen! Er moet welhaast wel een verbod zijn op wansmakelijke woningen langs de route, want we zien alleen maar prachtige villa’s en pittoreske huisjes die mooi in het landschap passen. Veel welgestelden hebben hier een fraai stulpje laten neerzetten, bij voorkeur met uitzicht over de fjord. Af en toe stuiten we ook op huisjes voor de gendarmen, die er in de vorm van poppen in zijn geplaatst.
Honderden bakstenen op de vloedlijn geven aan dat we het centrum naderen van de Noord-Europese baksteenindustrie. In deze regio stonden vroeger ruim 70 steenfabrieken. De trots van de streek was de Flensburger steen, een vrolijke, gele baksteen. De misbaksels gooiden de arbeiders in het water, waardoor ze meteen het fundament konden vormen voor aanlegsteigers. Wie geluk heeft, vindt nog een baksteen met daarop een fabrieksstempel.
Het wildezwijnenhek
We komen er ook achter dat grenzen tussen Duitsland en Denemarken echt nog wel bestaan. Of in dit geval grenzen voor wilde zwijnen. Niet ver van Padborg lopen we een paar kilometer langs een stevig groen hek, dat moet voorkomen dat Duitse wilde zwijnen emigreren naar Denemarken. Niet zozeer vanwege een aversie tegen zwijnen, maar omdat ze mogelijk besmet zijn met de Afrikaanse varkenspest.
Gelukkig zijn er regelmatig openingen voor wandelaars gemaakt in het 70 kilometer lange hek waardoor we zonder klim- en klauterwerk de tocht kunnen afsluiten. Het Gendarmenpad heeft terecht van de European Ramblers Association (ERA) het predicaat ‘Leading Quality Trails – Best of Europe’ gekregen. Het waren 84 mooie wandelkilometers, vanaf de eerste kilometer in Skovby tot aan de laatste bij de stadsgrenzen van Padborg.
Info Gendarmenpad
Route – Meer informatie over de route vind je op Gendarmsti.dk.
Pad – Het Gendarmenpad is goed beloopbaar, geheel bewegwijzerd en voor een groot gedeelte onverhard.
Accommodatie – Wij maakten gebruik van een arrangement met bagagevervoer en overnachtingen in hotels langs de route. Een auto met chauffeur bracht ons elke dag weer naar het volgende startpunt en pikte ons later die dag ook weer op. Op de site van de Gendarmstien vind je een groot aantal accommodaties.
Sønderjylland – Voor meer informatie over deze Deense regio, zie Visitsonderjylland.nl.
Denemarken – Voor meer informatie over Denemarken vakantieland en reizen naar Denemarken, zie Visitdenmark.nl.
Reisapp – Actuele reisinfo vind je ook in de Reisapp van Buitenlandse Zaken en Douane, Nederlandwereldwijd.nl.
Tekst en beeld Stefan MaasDenemarken krijgt steeds meer de reputatie van een prachtig fietsland. Rondom de stad Horsens in Jutland proef je van het beste van de regio Kystlandet.
De houten aanlegsteiger rolt zich voor ons uit tot ver in de Oostzee. Alrø eindigt hier, een eilandje in Horsens Fjord dat na de aanleg in 1931 van een verbindingsdam geen echt eiland meer is. Maar nog steeds proeven we er het eilandgevoel. Ik tel niet meer dan een handvol auto’s en een paar karakteristieke halfhouten huisjes. Slechts 148 zielen wonen op deze groene vlek in de fjord. En in welke richting je ook kijkt op Alrø, uiteindelijk zie je in de verte de zee.
We fietsen over de wiebelende steiger de zee in. Aan het einde staat de schipper van het fietsveer Alrø-Snaptun op ons te wachten. Inclusief mondkapje, terwijl er verder werkelijk niemand is te bekennen in de wijde omgeving. Maar het is me al opgevallen dat de Denen zich keurig aan de coronaregels houden. Niet Nederland is het braafste jongetje van de klas, de Denen maken veel meer aanspraak op die titel. Dit keer zijn we de enige klanten van de schipper. Na een paar minuten gooit die de trossen los en doorkruisen we met het tuffende bootje de fjord.
Hjarnø
Eenmaal in Snaptun pakken we alweer een veerboot om een kikkersprongetje te maken naar het volgende eiland: Hjarnø. Niet zozeer om er te fietsen; slechts honderd pedaaltrappen volstaan om het eiland te verkennen. Hjarnø wint de strijd van Alrø als het gaat om het kleinste aantal inwoners; er resideren hier amper 107 mensen. Het is daarom niet verbazingwekkend dat dit eilandje het op een na kleinste kerkje van Denemarken heeft.
Aan het einde van de zowat enige weg op het eiland vinden we een maagdelijk zandstrandje en een prachtig uitkijkpunt over zee. Je tuurt er in het blauwe niets. Liggend in het zand voel ik de zon op mijn gezicht branden. Is dit dan de ultieme vakantiebeleving, waarvoor je uiteindelijk bereid bent vele kilometers te reizen? Weg van de computer, de files, Vinex-wijken en de dagelijkse kantoorjob? Zon, zee en een leuke route. Soms heb je niet meer nodig dan dit.
Kystlandet
De regio Kystlandet (Kustland) aan de oostkust van Jutland doet zijn naam eer aan, merken we. De zee en de fjorden zijn nooit ver weg. Soms kuier je een haventje binnen om op een bankje van het zonnetje te genieten. Dan weer staat er een krachtige wind uit zee, en zijn we al fietsend gedwongen tot het vormen van een waaier. En steeds heb je er tijdens een fietstocht wel weer ergens uitzicht over zee, een fjord of een baai. Wil je eilandhoppen, dan kun je hier makkelijk een hele zomer doorgaan. Denemarken telt 444 eilanden, dus de keuze is enorm.
Op het oog heeft Kystlandet wel wat weg van Nederland; een relatief vlak land waar alles keurig is aangeharkt. Het is dat ze er vaak met een ‘ø’ spreken, anders zou je ze zo door elkaar kunnen halen. Maar al fietsend ontdek je toch ook wat verschillen. Denemarken telt veel meer heuvels en heeft dus ook meer kuitenbijters in de aanbieding. En onderweg ontdek je ook dat Denemarken rustiger is dan Nederland. De steden en dorpen zijn kleiner, de verkeersdruk is er aanzienlijk minder, er is wat meer ruimte. Als uitvalsbasis voor onze tochten hadden we een stadscamping uitgekozen in Horsens, de achtste stad van het land die aan de gelijknamige fjord ligt. Horsens is zeker geen slaapstad: op het gebied van cultuur, concerten, shoppen en dineren is daar van alles te doen en te beleven.
Naar de onthulde brug
Horsens is ook het begin- of eindpunt van de Naturstien Horsens-Silkeborg, een fietsroute over het traject waar vroeger de Bryrup-spoorweg liep. Volgens de Denen was dat de mooiste spoorlijn van het land. Een pad voor traag verkeer slingert zich nu 61 km door de velden en bossen; je peddelt er heerlijk relaxt door het groen. Onderweg passeren we een soort half-open hobbithuisjes, waarvan de bedoeling me niet meteen duidelijk is. Een vuurplaats en picknickbanken geven overduidelijk aan dat het om een soort basic campings gaat, maar dan zonder ruimte voor tenten. Kennelijk slepen de Denen hun slaapzakken in die lage huisjes om er de nacht door te brengen. Het is een prachtige service aan fietsers en wandelaars die niet per se op een kingsize matras van een hotelbed moeten pitten.
We naderen het hoogtepunt van de Naturstien: ‘de onthulde brug’ of ‘herontdekte brug’. Eenmaal op het bouwwerk kijken we 13 meter omlaag naar de Gudenå-rivier. De overspanning uit 1899 was ooit de hoogste brug van Scandinavië, maar dat is niet de reden waarom het zo’n toeristische trekpleister is geworden. 85 jaar lang, sinds 1929, lag ze verborgen onder een dam en was ze vrijwel vergeten. Toen ze in 2014 werd uitgegraven, waren de technici verbaasd over de goede staat van het bouwwerk, dat na een verfbeurt weer in volle glorie is hersteld.
Endelave: het konijneneiland
Een stevige, frisse wind blaast de volgende dag over Denemarken. We zijn terug in de haven van Snaptun voor een laatste expeditie in Kystlandet. Een sliert auto’s rijdt de veerboot op naar het eiland Endelave. We zien de inzittenden later op het bovendek; véél mensen in outdoorkledij die een dagje op het eiland gaan wandelen.
De harde wind vermengt zich boven Endelave met regen. We fietsen naar de rand van het eiland, waar de golven op de keienstrandjes slaan. Endelave staat bekend als het konijneneiland, maar we zien vandaag alleen konijnenholen, niet de bewoners ervan. Die hebben geen buienradar nodig om heel wijs binnen te blijven. Langs de kustlijn klûnen we een stuk onverhard met de fiets. Daar komen we ook weer de mensen tegen die we op de boot zagen en nu rondom het eiland wandelen. Het is het lot van de eilanders en de eilandbezoekers; op een eiland ontsnap je nu eenmaal niet aan elkaar.
Afgezien van het geweld van de elementen vandaag, is de kust een heerlijke strook om te vertoeven. Er is een trollenbos, je kunt er een beetje wadlopen, de konijnen-wandelroute lopen, fietsen en yoga beoefenen met een lokale 80+-bewoonster. Endelave is bovendien uitgeroepen tot Deens eiland van het Jaar 2020-2021. Het kreeg die eretitel omdat het, na de sluiting van de plaatselijke school, zowel lokale bewoners als toeristen aan zich weet te binden door zich te profileren als Actief Eiland.
Tv-serie
We trekken ons strategisch terug in de lokale herberg, dé plek om even wat met locals te spreken. En daar leren we meteen dat Endelave in 1992 het decor was van de tv-serie ‘Mysteriet om det levende lig’ (Het mysterie van het levende lijk), waarbij zes kinderen een lijk op het strand vinden. Deze serie heeft zeker bijgedragen aan de populariteit van Endelave als vakantie-eiland, hoewel je dat niet meteen zou verwachten gezien het onderwerp. Bovendien krijgen we ook nog een paar flessen echt Endelavens bier mee: Endelave Bryg. We schuiven ze dankbaar in onze fietstassen. Uiteraard sieren tekeningen van konijntjes het etiket op de flesjes.
De veerboot brengt ons aan het einde van de dag weer terug naar het vasteland. Onderweg naar Horsens blijven we nog even hangen in de openbaar toegankelijke tuin van het kasteel Boller, waar de laatste zonnestralen over de bladeren strijken. De regen van vandaag is meteen vergeten. We genieten nog even na van de Endelave-trip en we hebben nog iets om naar toe te leven. Vanavond heffen we in hartje Horsens het bierglas op vier mooie fietsdagen in Kystlandet.
Info Kystlandet
Naar Denemarken
Voor actuele reisinformatie en coronamaatregelen, kijk op Nederlandwereldwijd.nl.
Fietsroute
De Fjordmino is een nieuwe fietsroute rondom Horsens Fjord. Lengte: 52 km. De route doet ook de twee eilandjes Alrø en Hjarnø aan, twee van de hoogtepunten langs de route. Wij lunchten op Hjarnø in café Den Gamle Smedie.
Horsens
Met ruim 90.000 inwoners de achtste stad van het land. Het centrum biedt volop vertier met restaurants, winkels en een grote jachthaven aan de Horsens Fjord. Wij bezochten onder meer Restaurant Opus, Restaurant Eydes in Jørgensens Hotel, Scandic Bygholm Park restaurant en Dollys.
Gevangenismuseum
Een van de attracties van Horsens is Fængslet, het gevangenismuseum. Met tal van verhalen over het oude gevangenisleven en indrukwekkende 3D-presentaties.
Stadscamping
Horsens heeft een grote stadscamping direct aan de fjord. Wij sliepen er in een van de hutten op het terrein.
Naturstien Horsens-Silkeborg
Bij Horsens begint het pad over de voormalige Bryrup-spoorlijn naar Silkeborg, 61 km fietsen door de natuur, met als hoogtepunt de ‘onthulde brug’. Wij lunchten onderweg bij Hotel Pejsegården.
Endelave
Aanrader voor Kystlandet is een dagtrip naar het eiland Endelave, het Deense Eiland van het Jaar 2020/2021. Je kunt er heerlijk een dagje fietsen of wandelen. Er gaat een veerboot naartoe vanuit Snaptun. Wij lunchten er bij Endelave Kro.
Algemeen
Voor algemene informatie over Vakantieland Denemarken, zie de site van Visitdenmark.nl. Voor info over de vakantiemogelijkheden in en rond Horsens, kijk op Visithorsens.com.