Gedoopt door de Drava
Tekst Stefan Maas beeld Stefan Maas/Nikola Pavic
De Amazon of Europe Bike Trail. Het is een intrigerende naam voor een route langs drie rivieren, omzoomd door natte natuurgebieden. Stefan Maas ging ‘op expeditie’ in het Kroatische deel van de Trail.
‘Tjakk!’
Onze reisgenoot Nikola begint er op los te hakken met zijn machete. Niet één boompje, maar wel vijf omgevallen exemplaren versperren ons de weg. Het is alsof Nikola plots is veranderd van fietser in een jungle-man die zich in no-time een weg door het bos baant.
‘Tjakk!’
Ritmisch hakt Nikola verder, de machete klieft het zachte hout. ‘Stay away from me’, waarschuwt hij nog na een nieuwe zwaai met de machete, ‘stay behind me’. Hij hoeft niet te vrezen, we kijken wel uit.
Nikola had me vijf dagen daarvoor de machete gegeven, die ik vervolgens achteloos in mijn fietstas deponeerde. Ik dacht dat het een grap was. De fietsroute heet the Amazon of Europe Bike Trail. En in de jungle heb je zo’n machete nodig, toch?
‘Tjakk!’
De laatste omgevallen boom op het pad knakt ten slotte onder het geweld. De weg is vrij; de colonne kan door. Met dank aan de machete en Nikola.
Rood=Zuidroute blauw=Noordroute
Amazon of Europe
Nee, natuurlijk is Kroatië geen tropisch Amazonegebied, vol kaaimannen, miereneters en andere exotische fauna en flora. En de omgevallen bomen waren het resultaat van een storm gisteren, die hevig aan de takken rukte en ons zowat van de weg af blies. Normaal is dit pad goed begaanbaar.
Maar al is dit geen Amazonegebied, het heeft wel iets gemeen met het Braziliaanse oerwoud: drassige natuur! Het traject van de Trail is onderverdeeld in een Noordroute (550 km) en een Zuidroute (700 km), die de loop van de Mura, Drava en een stukje van de Donau volgen. Langs de oevers van deze rivieren ligt een groene strook: het Biosfeer natuurreservaat Mura-Drava-Donau. Dit langgerekte natuurgebied loopt door maar liefst vijf landen: Oostenrijk, Slovenië, Kroatië, Hongarije en Servië. De Amazon Trail is dan ook een echte internationale route, waarvan wij het traject van de Zuidroute in Noord-Kroatië volgen.
Oost-Kroatië
De start van onze trip lijkt dan al weken geleden, al zijn er in werkelijkheid niet meer dan vier dagen verstreken. Osijek diende zich toen aan, een provinciestad in Oost-Kroatië, na een urenlange autorit vanuit Zagreb. We keken wat verbaasd rond. Tal van fietsers reden er à la Nederland in de avonduren rond. Op een groot plein was het een drukte van belang; de Osijekse jeugd leefde zich uit met voetbal en andere spelen.
Osijek is een van de weinig steden in deze regio die direct langs de Drava liggen. Dat heeft weer alles te maken met overstromingen en de moerassige bodem. Een groot deel van de Drava is overigens nog ongetemd en krijgt nog steeds de ruimte om in het Kroatische laagland te meanderen.
Als Nederlandse toerist kom je hier niet zo snel. Maar waarom lag er dan een Nederlandstalig fietsboek op mijn hotelkamer, ‘Trappen tot Praag’, van Guus en Nel Schipper? Het was het bewijs dat er wel degelijk Nederlandse fietsers langs de Drava komen afzakken naar dit deel van Kroatië. In ons hotel werden we ook verliefd op de zoete rakija, die van rozen, druiven, watermeloen of wat dan ook gemaakt kan worden. Maar deze liefde moet je met mate omarmen, gezien het alcoholpercentage van 50% of zelfs nog hoger.
Onafzienbare wijngaarden
De rakija maakte de volgende dag plaats voor een veel bekendere liefde: wijn! We fietsten even ten noorden van Osijek door onafzienbare wijngaarden. Franse druivenrassen als Chardonnay, Pinot Blanc, Pinot Gris, Merlot, Pinot Noir en Cabernet Sauvignon voelen zich hier helemaal thuis, evenals de Duitse Rieslingdruif. Voor vinofielen zijn er tal van gelegenheden deze witte en rode wijnen te proeven. Wij belandden in restaurant, wijnmakerij en wijnproeflokaal Josić in het Baranja-dorp Zmajevac. In de koele Josiç-wijnkelder kwamen we bij van de middaghitte met enkele glazen godendrank. Ukusno!
Moerassige natuur
Een must-see in het gebied waar de Donau en Drava samenvloeien, is natuurpark Kopački Rit, dat op maar een paar kilometer van de Josić-wijnkelder ligt. Het is een groot overstromingsgebied waar 2.300 vissoorten en 300 vogelsoorten voorkomen. Je kunt er bevers, ooievaars, arenden, adelaars, spechten, herten, marters en nog veel meer dieren spotten. Met de fiets of te voet is dit moerassige gebied maar deels toegankelijk, een kano of bootje is veel handiger als vervoer. Wie het bezoekerscentrum aandoet, mag de ‘White Lily Boardwalk’ niet overslaan. Het is een pad van 2,5 km waarbij je over houten vlonders boven het water kunt wandelen.
Het binnenland door
De kilometers gleden de volgende dagen onder onze wielen door. We proefden van de melange aan indrukken die een zomerse fietstocht biedt. Rustige binnenwegen en af en toe onverharde plattelandspaden. Lekker eten, met veel vlees of vis. Vriendelijke mensen. Maisvelden die in de middaghitte lagen te bakken. En geen boerderijen op het land. We speurden er vergeefs naar. De boeren wonen hier niet op hun land, concludeerden we uiteindelijk, maar in de dorpen. Dat kon toch niet anders?
Tourist traps of toeristenmagneten kwamen we niet tegen. Ook zijn er met name in het oosten van Kroatië minder stadjes, cafés, supermarkten en hotels langs de route. Dat betekent vooraf goed plannen, zodat je niet zonder water, eten of overnachtingsplek komt te zitten. Maar juist die setting geeft je ook de mogelijkheid het échte authentieke Kroatische binnenland te ontdekken met een vleugje avontuur.
En de rivier? In dit deel van Kroatië lopen er niet veel wegen direct langs de Drava omdat deze zo meandert. Bovendien onttrekken de vele bomen het zicht op het water. Toch blijft dat blauwe lint de leidraad van je tocht, dat je telkens weer onderweg tegenkomt en gaandeweg begroet als een oude bekende. Het is een van de natuurfenomenen die de jonge natie maken tot wat het is. ‘Drava, Sava, blijf stromen’, vermeldt het Kroatische volkslied. Voor vogelspotters zijn de rivier en de omringende draslanden een walhalla. De kleine stern, de witte en zwarte ooievaar, de bontbekplevier, reigers, eenden, zwanen: ze springen, zwemmen, vliegen en duiken er alle rond.
De legende van de haan
In de stad Đurđevac kwamen we bij toeval terecht in de generale repetitie van het event Picokijada, op een stoffig veld voor het plaatselijke kasteel. De bastonen van de geluidsinstallatie vibreerden door onze lichamen. Cavalerie en infanterie brachten op dat veld de legende van de haan (‘picok’ in Kroatisch dialect) tot leven. Dit verhaal gaat terug tot de 16e eeuw. De Ottomaanse Turken belegerden toen de stad en wilden hun tegenstanders uithongeren. Dat lukte ze zo goed dat er binnen de stadsmuren niets meer te eten was dan een kleine haan.
Een oude vrouw kwam daarop met het gouden idee de haan in een kanon te stoppen en dit richting de Ottomanen af te vuren. Die concludeerden op basis van dit inkomende projectiel dat de inwoners nog steeds meer dan genoeg eten hadden en dropen vervolgens af. De aanvoerder van het Turkse leger, generaal Ulam-beg, kon niet nalaten de verdedigers te vervloeken en uit te maken voor een stelletje picoki. Onder die naam zouden de Durdevaciërs voortaan bekendstaan, aldus de generaal. Dat zijn de inwoners nooit vergeten. Zo herinnert de naam van onze accommodatie, Hotel Picok, nog aan deze merkwaardige legende.
Kroatië had de olieprimeur
We schoven daarna weer een stukje op over de Amazon of Europe Bike Trail naar het noordwesten, naar de regio Međimurje in het noordelijkste puntje van het land. Dit keer pedaleerden we langs de Mura, een zijrivier van de Drava. De Mura is geen zwemparadijs. Het snelstromende water en de boomstammen die onder de waterspiegel worden meegevoerd, maken zwemmen gevaarlijk. Maar langs de oevers is er genoeg te ontdekken. Međimurje mixt heuvels met vlaktes en staat bekend als ‘de bloementuin van Kroatië’. Je treft er dan ook veel natuur en… het eerste commercieel geëxploiteerde olieveld ter wereld.
In het dorpje Peklenica zagen we de bekende A-frames al staan boven de olieputten. En beneden in die gaten ontwaarden we enkele meters lager de zwarte smurrie. De plaatselijke bevolking omschreef de oliebronnen ook wel als ‘de hel’. En je kunt in de 21e eeuw het hellebraaksel nog steeds met een emmertje naar boven takelen. In 1856 begon de exploitatie van dit olieveld. Arbeiders haalden in het begin zo’n 35 liter ruwe olie per dag naar boven. Dat smaakte naar meer. Vervolgens gingen ze boren om nóg meer olie te winnen. Het olieveld zou drie jaar eerder zijn ontdekt dan de Drake Well in Pennsylvania (VS), dat eveneens de titel ‘het eerste olieveld ter wereld’ claimt.
Ex-mijnwerkersstad
Enkele kilometers verderop doken we in de historie van de mijnbouw in het ex-mijnwerkersstadje Mursko Središće, dat de meest noordelijk gelegen stad van Kroatië is. In het Cimper-complex tonen audio-visuele presentaties de opkomst en ondergang van de mijnbouw in deze regio. De ontdekking van steenkoollagen leidde in 1925 tot de opening van de mijn Hrastinka 1. Gedurende decennia waren de mijnen in de regio het middelpunt van het dagelijks leven in de stad en de motor achter de economische ontwikkeling en modernisering van Mursko en ommeland. In de jaren zeventig kwam aan dit steenkooltijdperk een einde. De winning van deze grondstof was niet meer rendabel. Het leidde overigens niet tot de verpaupering van Mursko Središće. Het is er tegenwoordig alleraardigst flaneren over de promenade langs de Mura.
De Mađerka-uitkijktoren
Na Mursko verlieten we het vlakke land langs de Mura voor een detour. We zetten koers naar de markante uitkijktoren op de Mađerka-heuvel, een toeristisch icoon dat prachtige uitzichten biedt. Tal van pittige klimmetjes kregen we op de trip ernaartoe te verteren, maar deze bulten overwonnen we glimlachend dankzij de elektrische ondersteuning. Ook gingen we nog langs bij ‘wijnkamp’ annex wijnhuis annex fruitteler Hažić, waar je kunt kamperen vlak bij de wijngaarden en fruitbomen. Wie over voldoende jus in de dijbeenspieren beschikt, kan er in augustus de Gorički Trail uitproberen. Dat is 10 keer heuveltje-op heuveltje-af rennen langs de wijnranken. Een korte, heftige race die het uiterste van je longen vergt.
De Drava-doop
Fragmenten van die vier dagen spelen door mijn hoofd als we nu een keer niet langs, maar midden in de Drava zitten. Uren geleden nog zwaaide Nikola met zijn machete om boompjes te kappen, nu zwaaien we met onze armen in ondiep, snelstromend Drava-water. Het is onze laatste fietsdag die we even ten noorden van Varaždin beëindigen. Varaždin is een van de mooiste barokke steden van Kroatië, waar je heerlijk een terrasje kunt pikken in het centrum.
‘Gedoopt door de Drava’, roept een van mijn reisgenoten nog, languit liggend in de sterke stroming terwijl het water rond hem kolkt. De rivier spoelt het zweet en de beslommeringen van ons af. Verfrist beginnen we na deze Drava-onderdompeling aan de terugreis. Misschien is dat wel een mooie traditie-in-de-maak voor elke Amazon-of-Europe-fietser die zijn reis afsluit.
Info Amazon of Europe Bike Trail
Kijk op de website van de route, Aoebiketrail.com, voor meer informatie. Voor arrangementen kun je terecht bij het Amazon of Europe Booking Center. Op de site staat een link naar het Booking Center.
Muggen zijn, net als vele andere soorten flora en fauna, een onmisbaar onderdeel van het ecosysteem van de Amazon of Europe. Afhankelijk van de weersomstandigheden en het landschap (wel of niet in de schaduw van bomen langs de rivier) kun je er last van hebben. Een sterke anti-muggenspray mag dan ook niet ontbreken in je fietstas of rugzak.
Verder:
Bike Slavonië en Baranja regio
Waterrijke natuur in Kopački Rit
Maksimilian guesthouse in Osijek
